Zabytki archeologiczne w Łagowie:

GRODZISKO NA SOKOLEJ GÓRZE

Na płaskim wzniesieniu zwanym Sokolą Górą, ok. 200 m na zachód od zamku joannitów znajduje się miejsce najwcześniejszego osadnictwa w Łagowie sprzed ok. 3 tys. lat. Znacznie później, pomiędzy XII, a XIII w. wybudowano tu gród typu stożkowatego, drewniano-ziemny, otwarty, o średnicy 20 m. W połowie XIV w., nieco dalej, powstało drugie grodzisko, również drewniano-ziemne, ale o charakterze obronnym. Do dziś na powierzchni widoczne są pozostałości po nim w postaci podwójnych wałów. Podczas badań archeologicznych odnaleziono tu okucia ksiąg liturgicznych wykonane z brązu, fragmenty uprzęży, żelazne i brązowe ozdoby, groty strzał i inne elementy uzbrojenia. Z chwilą powstania zamku w 2 poł. XIV w., grodzisko pełniło funkcję podgrodzia i z czasem zostało opuszczone. Dziś prowadzi tam ścieżka przyrodniczo-historyczna „Sokola Góra“.

Wybrane zabytki architektury Łagowa i okolic:

ZAMEK JOANNITÓW I MURY OBRONNE

Najbardziej znana budowla Łagowa. Został wzniesiony przez joannitów w 2 poł. XIV w., prawdopodobnie w miejscu wcześniej istniejącej budowli obronnej. Wybudowany z kamienia i cegły na planie zbliżonym do kwadratu o wymiarach 34 x 30 m, na niewielkim, sztucznie podwyższonym wzniesieniu. Składa się z budynków mieszkalnych, wieży i murów obronnych. Najstarsze jest skrzydło zachodnie. Wieża, wysunięta poza obręb murów, składa się z kwadratowego cokołu o wysokości 8,5 m i wznoszącego się na nim 35 metrowego cylindra. Na początku XVIII zamek przebudowano w stylu barokowym, dawny charakter zachowała tylko wieża i sala parterowa (obecnie kawiarnia). Mury zbudowane są z różnego materiału i różnymi technikami. Najbardziej warowna jest część od strony południowej i zachodniej, tu znajdowały się otwory strzelnicze i wyrzutnie zwane machikułami. Joannici rządzili zamkiem i przyległościami ponad 400 lat. Po kasacie zakonu stał się własnością bogatych rodów brandenburskich, aż do końca II wojny światowej. Obecnie mieści się tu hotel. Do zwiedzania udostępniona jest wieża.

BRAMA POLSKA

Ceglana budowla gotycka wzniesiona w XV w. na przedłużeniu drogi z Gronowa, wraz z obwarowaniami stanowiła element obrony południowego fragmentu pasa umocnień. W XVII w. została otynkowana, tynki zdjęto dopiero w 1958 r. Za bramą znajdowała się 30-metrowa fosa, której pozostałością jest dziś kanał łączący jeziora. Brama, gruntownie wyremontowana, zachowała zabytkową strukturę. Obecnie znajduje się tu stanica wędkarska PZW.

BRAMA MARCHIJSKA

Zbudowana w XVI w., ma konstrukcję mocniejszą niż Brama Polska, ze względu na trudniejsze warunki obrony. Pierwotnie wyłącznie ceglana, w XVII w. podwyższona o część szachulcową, łączyła się z kamiennymi murami otaczającymi zamek od zachodu. Obecnie mieszczą się tu pokoje gościnne PZW.

KOŚCIÓŁ PARAFIALNY

Kościół pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela. Wzniesiony w 1726 r. z kamienia i cegły, prawdopodobnie na miejscu dawnej kaplicy. W 1867 r. gruntownie przebudowany i rozbudowany o wieżę i poprzeczną nawę. Wewnątrz kościoła znajdują się empory i kilka późnorenesansowych płyt nagrobnych, wśród nich jednego z łagowskich komandorów.

KAMIENICZKI

Położone między bramami w centrum Łagowa. Po wielkim pożarze w 1842 r. , domy południowej pierzei rynku odbudowano w stylu kamieniczek. Domy północnej pierzei wybudowano z nietrwałego materiału, w konstrukcji szkieletowej, dlatego do dziś zachował się tylko jeden budynek, w którym obecnie mieści się punkt informacji turystycznej Gminy Łagów. Pomiędzy bramami funkcjonował niegdyś niewielki rynek z fontanną - centrum życia handlowego miasteczka.

WIADUKT KOLEJOWY

Znajduje się w Łagowie rozpięty nad drogą w kierunku Żelechowa, powstał w 1909 r. , na trasie nowej linii kolejowej z Toporowa do Międzyrzecza. Jego wysokość wynosi 25 m, a długość 40 m. Zbudowany jest z cegły i granitu. Harmonijne proporcje, wysmukłość łuków i wkomponowanie w krajobraz pozwalają zaliczyć ten obiekt do najciekawszych zabytków techniki województwa lubuskiego.

KOŚCIÓŁ KLASYCYSTYCZNY

Znajduje się w Jemiołowie - z końca XVIII w. z drewnianą wieżą; malowniczo położony, w okolicy okazałe drzewa.

KOŚCIOŁY SZACHULCOWE

• w Łagówku - z XVIII w. z drewnianą wieżyczką.
• w Poźrzadle - z XVIII w. z drewnianą wieżą, obok szachulcowa pastorówka, w której mieści się m. in. wystawa i sprzedaż dzieł sztuki.
• w Żelechowie - z XVII w. z drewniana wieżą; neorenesansowy pałac z XIX w. z parkiem.

KOŚCIÓŁ NEOROMAŃSKI

Znajduje się w Sieniawie - z 2 poł. XIX w. z drewnianą wieżą z w. XVIII.; ośrodek górnictwa węgla brunatnego od 1873r.

Inne zabytki:

PARK PRZY ZAMKU JOANNITÓW

Istniejący w dzisiejszym układzie, został założony w połowie XIX w., po pożarze miasta Jego powierzchnia wynosi 1,5 ha. Niektóre z rosnących tu drzew, w wieku ok. 200 lat, uznane zostały za pomniki przyrody. Są to: dąb szypułkowy o obw. 435 cm, klon pospolity o obw. 290 cm, dwa świerki pospolite o wysokości 30 m i obwodzie ponad 260 cm i lipa szerokolistna o obw. ponad 300 cm. Oprócz nich rosną tu inne okazałe drzewa, m. in. rozłożysty buk odmiany czerwonej, jawory i olchy. W zachodniej części parku usytuowany jest niewielki amfiteatr i kino letnie, zbudowane w 1969 r. , z okazji inauguracji I Lubuskiego Lata Filmowego.

DAWNY CMENTARZ EWANGELICKI

Położony na szczycie wzgórza Sokola Góra, na południowo-zachodnim brzegu Jez. Trześniowskiego. Założony w XIX w., najstarszy nagrobek pochodzi z 1860 r. Rozplanowany na rzucie prostokąta, jego granice wyznaczają aleje drzew, dziś niekompletne. Obecnie zdewastowany, choć zachowało się kilkadziesiąt XIX-wiecznych nagrobków i płyt z charakterystycznymi zdobieniami. Dość dobrze zachowany szpaler grabowy, kilka drzew (lipy, jawory) w wymiarach pomnika przyrody. W runie rośliny podlegające ochronie: barwinek pospolity, bluszcz, przylaszczka.

Ciekawostki historyczne

LIPA LUIZY

Na skrzyżowaniu szlaków czarnego z niebieskim, na południowo-zachodnim krańcu jez. Buszno rośnie ok. 100-letnia lipa drobnolistna. Drzewo posadzono tu na pamiątkę przejazdu przez łagowskie lasy pruskiej królowej Luizy, która w 1806 r. uchodziła tędy przed Napoleonem, a później, zachwycona pięknem tutejszej przyrody, przyczyniła się do powstania Królewskiego Nadleśnictwa Łagowskiego.

JOANNICI

Jeden z trzech wielkich zakonów rycerskich, obecnie wciąż istniejący. Pełna jego nazwa to: Suwerenny Rycerski Zakon Szpitalników Świętego Jana Jerozolimskiego. Powołany do życia w 1120 r. w Jerozolimie w celu ochrony pielgrzymów przybywających do świętego miasta. Dziś główna siedziba zakonu znajduje się w Rzymie. Jest prekursorem powstania Międzynarodowego Czerwonego Krzyża. W Łagowie obecni w latach 1347-1810.

ZWIERZYNIEC

Na terenie dzisiejszego rezerwatu „Nad jeziorem Trześniowskim“, u podnóża Sokolej Góry istniał niegdyś zwierzyniec, utrzymywany przez właścicieli zamku. Założony ok. 1730 r. przez ówczesnego komandora łagowskiego Christiana Ludwika Hohenzollerna las miał wówczas charakter parkowy, między drzewami stały klatki ze zwierzętami.