Jeśli ktoś usłyszał tego gryzonia może mówić o wielkim szczęściu a zobaczenie go w naturalnym środowisku wręcz „graniczy z cudem”. Może to dlatego, że prowadzi bardzo skryty nadrzewny tryb życia a może dlatego, przesypia prawie ¾ roku. Bez wątpienia to zwierzątko jest warte uwagi a mowa oczywiście o popielicy.

Popielica szara to niewielki szary gryzoń osiągający długość 15-16 cm z czego prawie połowa ciała to długi ogon, który wyglądem przypomina szczotkę do wycierania kurzu. Jej sierść jest bardzo gęsta koloru szarego z białym paskiem na brzuchu. Ma duże ciemne oczy z czerwoną obwódką, okrągłe uszy, i różowy nos oraz długie wąsy, które nazywają się wibrysy.  Te cechy powodują, że jest bardzo dobrze przygotowana do zarówno nadrzewnego jak i nocnego trybu życia.

Doskonały słuch, wzrok oraz węch powinny determinować sukces ewolucyjny. Niestety w tym przypadku jest inaczej. W Polsce popielice występują bardzo rzadko i jest to głównie południowa część kraju Bieszczady, Sudety, Góry Świętokrzyskie. Jej zasięg występowanie jest ściśle powiązany z lasami bukowymi. Przez zmiany powojenne w gospodarce leśnej w ubiegłym wieku, wiele popielic utraciło swój dom i miejsce bytowania.  Obecnie popielice zostały wpisane na  międzynarodową listę IUCN oraz do polskiej czerwonej księgi zwierząt, dodatkowo w Polsce są objęte ochroną ścisłą na mocy rozporządzenia Ministra Środowiska oraz przez konwencję berneńska. Szkoda, żeby tak tajemnicze zwierzę zniknęło z polskich puszczy. Jedną z najlepiej sprawdzających się metod ochrony jest ochrona czynna w postaci reintrodukcji (łacińskie: reintroductio = wprowadzenie na nowo). Wiele parków narodowych i krajobrazowych (w tym ZPKWL) rozpoczęło pracę nad odbudowaniem populacji tego pięknego zwierzaka.

Dlaczego tak się dzieje?

               Wciąż nie znamy dobrze behawioru popielic a sam cykl życiowy popielicy może się przyczyniać małej populacji tego gryzonia. W ciągu roku możemy wyróżnić dwa podstawowe okresy życia. Pierwszy to czas aktywności oraz drugi zdecydowanie dłuższy to okres snu zimowego (hibernacji). W okolicy maja popielice budzą się po długiej zimie i spędzają pierwsze tygodnie na żerowaniu, jeśli rok jest sprzyjający przystępują do rozmnażania. Ciąża tych ssaków trwa ok. miesiąca i samice rodzą od 2 do aż 11 młodych. Po pracowitych miesiącach pod koniec lata ok. września popielice schodzą z drzew i szukają schronienia w ziemi o głębokości 30-50 cm, często są to norki ale też zdarzają się przypadki kryjówek pod fundamentami lub klepiskami domów. Schowane w pod ziemią zawijają się w kłębek, w tym czasie wszystkie funkcje życiowe bardzo zwalniają i zapadają w sen zimowy jeszcze przed nadejściem przymrozków, na najbliższe 8-9 miesięcy (długość snu przewyższa nawet susła i świstka).

Niestety przeżywalność młodych osobników tych gryzoni jest bardzo mała, zaledwie 6% dożywa trzeciego roku życia. Mało poznane zachowania oraz tajemniczy tryb życia, nie ułatwiają ochrony tego zwierzęcia.

               Ochrona czynna popielic

               Nieprzerwanie od 2011 roku na terenie Gorzowskiego Parku Krajobrazowego (Nadl. Strzelce-Krajeńskie) trwa wprowadzanie i monitoring popielic przez współpracę Polskiego Towarzystwa Ochrony Przyrody „Salamandra” oraz pracowników Zespołu Parków Krajobrazowych Województwa Lubuskiego (ZPKWL). Plichy bo tak również bywają nazywane popielice, są wsiedlane do tutejszych lasów z rejonów Sudetów i Roztocza. Zwierzęta zostają umieszczone w klatkach zawieszonych kilka metrów nad ziemią i po tygodniowej aklimatyzacji wypuszczone na wolność. Po zakończonej reintrodukcji prowadzony jest wieloletni monitoring.

 Adam Berezowski
Strażnik w Gorzowskim Parku Krajobrazowym.