W przyrodzie zachodzą cieszące oko zmiany. Pojawiają się pierwsze kwiaty, drzewa się zielenią, a w powietrzu czuć już wiosnę. Jej nadejście ogłaszają m.in. pięknie kwitnące śnieżyczki przebiśnieg, czy zawilce gajowe. Ale szczególnie ciężko wyobrazić jest sobie wiosnę bez jej największego ptasiego symbolu. Jest nim kroczący dumnie w wiejskim krajobrazie bocian biały.

Jest to jeden z nielicznych ptaków, którego rozpoznać potrafimy już od dziecka. Przyzwyczaił się on do naszej obecności na tyle, że buduje swoje gniazda tylko w niedalekim sąsiedztwie człowieka. Nie przeszkadzają mu nawet hałasy ruchliwych ulic, czy maszyn rolniczych. Gniazda znaleźć możemy przede wszystkim na słupach wysokiego napięcia, a niekiedy również na drzewach, nieczynnych kominach, czy dachach.

Wielu z nas wypatruje tych pięknych ptaków z utęsknieniem czekając na znajomy klekot. Bocian biały przylatuje do Polski w marcu. Pierwsze dolatują samce – wybierają najlepsze gniazda, poprawiają ich konstrukcje lub zakładają nowe i czekają na partnerki. Już wtedy pracownicy parków krajobrazowych rozpoczynają coroczny monitoring bocianich lęgów. Gniazda obserwowane są, aż do momentu uzyskania przez młode osobniki lotności.

W kwietniu pojawiają się jaja, które wysiadują na zmianę oboje rodzice. Po około miesiącu inkubacji wykluwają się młode boćki. Są one zdolne do lotu i samodzielnego zdobywania pokarmu już w pierwszej połowie lipca. W sierpniu odlatują na południe. Niektóre z nich docierają aż na południe Afryki, pokonując nawet 10 tys. kilometrów.

Wiele informacji o tych ptakach zostało zdobytych dzięki obrączkowaniu. Tym również zajmują się pracownicy Zespołu Parków Krajobrazowych Województwa Lubuskiego. Obrączki są swoistym dowodem osobistym każdego ptaka, który ją otrzyma. Kod złożony z liter oraz cyfr potraktować można jako PESEL, który wprowadzany jest do bazy danych Stacji Ornitologicznej w Gdańsku. Do każdej obrączki przypisuje się informacje o tym, kiedy ptak został zaobrączkowany, gdzie i w jakim był wtedy wieku. Sczytując kod z obrączki i zgłaszając go do Stacji, każdy z nas może uzyskać informacje o pochodzeniu ptaka.

Bociany obrączkowane przez obrączkarzy ze służby parku mają zakładaną metalową obrączkę na lewą nogę oraz zielony, plastikowy znacznik na prawą nogę. Po co aż dwie obrączki? Zdarza się, że są one nieczytelne, zabrudzone… Dodatkowy znacznik zwiększa prawdopodobieństwo odczytu ptasiego PESEL-u.

Prace związane z obrączkowaniem wykonywane są w drugiej połowie czerwca. Jest to czas kiedy młode bociany są wystarczająco duże, aby obrączki nie zsunęły im się z nóg, ale równocześnie zbyt małe, by mogły nam odlecieć samodzielnie z gniazd – nie uzyskały jeszcze lotności.

W jaki sposób się to odbywa? Z pomocą podnośnika podjeżdżamy do gniazd. Sprawdzamy, czy nie ma w nich niebezpiecznych dla życia piskląt sznurków, żyłek wędkarskich, folii, materiałów. Oczyszczamy gniazdo i zabieramy młode boćki ze sobą na dół. W zacienionym miejscu obrączkarze zakładają ptakom obrączki. Następnie ptaki są ważone oraz mierzone są ich głowy i  dzioby. Bocianie pisklęta w momencie obrączkowania ważą zwykle około 3 kg, a do czasu sierpniowych odlotów przybiorą jeszcze kolejny kilogram. W trakcie wszystkich tych „zabiegów” bociany udają martwe, leżąc nieruchomo i licząc na to, że nie zostaną zjedzone – taką oto przypodobały sobie strategię obronną. Całe i zdrowe wracają z powrotem do gniazda, a wszystkie zabrane o nich dane do centrali w Gdańsku.

 Obrączkowanie wykonywane jest na terenie Parku Krajobrazowego „Ujście Warty”, gdzie nad rzeką Wartą jest duże zagęszczenie bocianich gniazd – nawet po kilka w jednej miejscowości. Obrączki otrzymują również młode przy granicy Krzesińskiego Parku Krajobrazowego, w miejscowości Kłopot – najbardziej „zabocianionej” wiosce w naszym województwie. W 2021 roku udało się zaobrączkować łącznie 143 bociany białe.

Przygotowała:

St. Specjalista w PPK

Katarzyna Szczepaniak