W końcu nadeszło długo oczekiwane lato. Wysokie temperatury, długie dni oraz duża ilość słońca  sprawiają, że przyroda wokół nas jest pełna życia. Wiele roślin kwitnie, a ptaki mają teraz najlepsze warunki do wychowania potomstwa.

Gryżyński Park Krajobrazowy posiada dużą bioróżnorodność. Ze względu na rozmaitość środowisk awifauna Parku jest naprawdę urozmaicona. Znajduje się tu ponad 160 gatunków ptaków,
z czego 116 to gatunki lęgowe, wszystkie z nich są na swój sposób wyjątkowe i godne uwagi. Warto wyróżnić jednak niezwykle barwnego na tle innych ptaków zimorodka.

Zimorodek to niewielki ptak (długości ciała wynosi ok 17 cm.) z dużą głową i krótkim ogonem. Pióra na wierzchu ciała są barwy niebieskozielonej z turkusowym grzbietem i ogonem. Spód ciała
i policzki rdzawo-brązowe z białą plamką na gardle. Posiada nieproporcjonalnie długi i cienki dziób oraz krótkie nogi. Mimo swojego barwnego upierzenia, niełatwo go zaobserwować. Potrafi długo w bezruchu czyhać na ofiarę. Zjada przede wszystkim małe ryby i owady nadwodne. Gdy dostrzeże zdobycz, szybko rzuca się do wody ze swojego nadwodnego stanowiska. Porusza się szybkim, prostolinijnym lotem, zazwyczaj nisko nad wodą, odzywając się przy tym przenikliwym, wysokim głosem.

Na swoje siedliska wybiera głównie czyste rzeki i strumienie, a także brzegi jezior i stawów. Preferuje miejsca z gęstą roślinnością przybrzeżną, najlepiej z gałęziami sięgającymi powierzchni wody. Te siedliska zapewniają mu nie tylko schronienie, miejsce do obserwacji w czasie polowań, obfitość pożywienia, ale także miejsca lęgowe, gdyż jaja składa w norach o długości od 20 cm do nawet 1 m zakończonych komorą lęgową, wygrzebanych w urwistych, piaszczystych, nadwodnych brzegach. Mimo niewielkich rozmiarów i niepozornego wyglądu zimorodki zaciekle bronią swojego terytorium, atakując każdego osobnika, który naruszy granice. Ptaki najpierw ostrzegają intruza przed wkroczeniem na ich terytorium, gdy jednak ta metoda nie odstraszy przeciwnika bez wahania podejmują drastyczniejsze kroki. Potrafią np. potrzymać głowę rywala pod powierzchnią wody.

Nazwa zimorodek w języku polskim miała pochodzić od „ziemio-rodek”, czyli „rodzący się z ziemi”, ponieważ ptak ten najczęściej zakłada gniazda w norach przy urwistym brzegu. Tłumaczenie słowa zimorodek nie jest więc poprawne, ponieważ nazwa ptaka nie łączy się z ziemią tylko z zimą, jakby to wtedy ptak miał się rodzić- „zimo-rodek” – „rodzący się zimą”. Ptak wyprowadza zazwyczaj 1 lub niekiedy 2 lęgi w roku. Samica składa 6-8 jaj zaraz na początku kwietnia. Jaja są wysiadywane przez samicę i samca przez ok. 19-21 dni. Pisklęta są karmione rybami, zaś po 22-27 dniach młode opuszczają gniazdo. W związku z licznymi niebezpieczeństwami jak chociażby ryzyko nasiąknięcia wodą i utonięcia młodych w trakcie pierwszych lekcji nurkowania, trudności z wysiadywaniem jaj oraz wykarmieniem młodych, przeżywa tylko niewielki procent młodych ptaków.

Jest gatunkiem chronionym, zagrożonym przez regulacje koryt rzek, które likwidują urwiste skarpy. Warto pamiętać, że gatunek ten jest jak drogocenny klejnot dla polskiej awifauny, a jego utrata byłaby ogromnym ciosem. Należy więc zwiększać świadomość na temat występowania zimorodków, dbać o czystość wód, chronić ich siedliska naturalne, aby móc dalej obserwować te niezwykle piękne ptaki oraz umożliwić ich przetrwanie w następnych latach.

Zapraszamy do odwiedzania parków krajobrazowych naszego województwa, gdzie uważniejsi obserwatorzy mogą spotkać zimorodki. W poszukiwaniu tych barwnych ptaków warto wybrać się na ścieżkę ekologiczną  „Gryżyńskie Uroczyska”, znajdującą się w Gryżyńskim Parku Krajobrazowym
i uważnie śledzić nurt rzeki Gryżynki, gdzie zimorodki mają idealne warunki siedliskowe.

Marzena Stasiak

Specjalista w Gryżyńskim Parku Krajobrazowym