Co to właściwe są łąki selernicowe? Są to zbiorowiska wilgotnych i naturalnych  (ekstensywnych) łąk, które są przystosowane do  okresowego zalewania przez wody powodziowe, czyli przez część roku mogą być nawet całkowicie zalane wodą, przez pozostałą część są zupełnie suche. Występowanie ich koncentruje się w głównie dolinach i ujściach dużych rzek. Łąki zmienno wilgotne, bo tak też bywają nazywane, są wyjątkowe pod wieloma względami. Stały się ostoją nie tylko rzadkich gatunków roślin takich jak selernica żyłkowana, czosnek kątowaty  i fiołek mokradłowy, lecz również zwierząt. Na większych połaciach terenu często jest spotykana czajka zwyczajna. Wszystkie te gatunki są objęte ochroną. Do prawidłowego działania i funkcjonowania łąki jest potrzebne odpowiednie zagospodarowanie jak np. dobre stosunki wodne oraz ingerencja człowieka w postaci corocznego koszenia. Łąki te niestety nie są dobrze poznane i nie zawsze są prawidłowo rozpoznane nawet przez przyrodników, którzy mylą je z łąkami trześlicowymi. Gatunek dominujący selernica żyłkowana również bywa mylona z innymi gatunkami z rodziny selerowatych (Apiaceae).

łąka zdjęcie Piotr JagodzińskiCzynniki wpływające na utratę siedlisk zmiennowilgotnych.

Do najpopularniejszych czynników, które są wymieniane jako potencjalne zagrożenie dla tych siedlisk to ekspansja drzew i krzewów, zmiana składu gatunkowego, zaniechanie koszenia, intensywne koszenie, susze, nierodzime gatunki zaborcze. Według badań przeprowadzonych w środkowej i południowej Polsce wynika, że oprócz oczywistych czynników, do których należą zmiany stosunków wodnych (w tym susze oraz osuszanie terenu), możemy również zaliczyć intensyfikację rolnictwa i zmianę składu gatunkowego. Intensyfikacja rolnictwa może stać jednym z kluczowych czynników degradujących łąki selernicowe - zbyt duża ilość zwierząt hodowlanych na połaciach terenu oraz stosowanie silnych nawozów, które zmieniają skład gatunkowy oraz powodują szybszą ekspansję roślin zaborczych i niepożądanych na tych siedliskach. Z czasem działania wzmożonego rolnictwa mogą doprowadzić do przekształceń obszaru, a nawet jego zaniku. Kolejnym istotnym czynnikiem jest zaniechanie i intensywne koszenie łąk. Pierwszy czynnik przyczynia się do sukcesji roślin a drugi do zmiany składu gatunkowego. Do innych czynników zagrażających temu siedlisku zaliczyć należy zamianę łąk na pola uprawne, bronowanie, podsiewanie traw oraz osuszanie.Czosnek kątowy zdjęcie Piotr Jagodziński

Dlaczego chcemy utrzymać łąki selernicowe ?

Jest wiele powodów dla których powinniśmy chronić łąki, pierwszy to wzbogacanie bioróżnorodności biologicznej oraz zachowanie rustykalnego krajobrazu. Pola uprawne oczywiście wpisują się w ten krajobraz, ale są bardzo ubogie przyrodniczo i niegościnne dla dzikich roślin i zwierząt. Współczesne podejście do natury potrzebuje bioróżnorodności – dla lepszej równowagi całego ekosystemu. Drugim nawet bardziej istotnym powodem jest to, że te łąki są ostatnią ostoją dla wielu gatunków roślin i zwierząt, a ochrona czynna pozytywnie wpływa na retencję wodną. Na całe szczęście coraz głośniej się mówi o tym, że łąki są potrzebne dla człowieka. Coraz więcej osób zadaje sobie sprawę z chronienia owadów zapylających, a w szczególności pszczół oraz wilgotności gleb (poziomu retencji).
A najprostszą i najskuteczniejszą metodą, by temu sprostać,  jest właśnie ochrona łąk,
w szczególności wyjątkowych łąk selernicowych.

Zapraszamy do odwiedzania lubuskich parków krajobrazowych, poszukiwania i podziwiania  i poszukiwania ich bogactwa przyrodniczego.

Czajka fot. P. Jankowski

Przygotował:

Adam Berezowski

Strażnik w Gorzowskim Parku Krajobrazowym