Według wyników badań przedstawianych przez Ministerstwo Środowiska, świadomość ekologiczna Polaków z roku na rok wzrasta (badania prowadzone od 2011 roku). Jesteśmy coraz bardziej uwrażliwieni na zmiany zachodzące w środowisku naturalnym, potrafimy segregować odpady, jesteśmy również świadomi zagrożeń wynikających z zanieczyszczeń powietrza. Wiemy także, na czym  polega ochrona otaczającej nas przyrody. Dużo mówi się o parkach narodowych – najściślejszej formie ochrony przyrody. Bliska nam jest tematyka parków krajobrazowych, o których walorach najczęściej rozważają artykuły Zespołu Parków Krajobrazowych Województwie Lubuskiego. Ale, czy wiemy coś o użytkach ekologicznych?

Cytując art. 42 ustawy o ochronie przyrody: „użytkami ekologicznymi są zasługujące na ochronę pozostałości ekosystemów mających znaczenie dla zachowania różnorodności biologicznej – naturalne zbiorniki wodne, śródpolne i śródleśne oczka wodne, kępy drzew i krzewów, bagna, torfowiska, wydmy, płaty nieużytkowanej roślinności, starorzecza, wychodnie skalne, skarpy, kamieńce, siedliska przyrodnicze oraz stanowiska rzadkich lub chronionych gatunków roślin, zwierząt i grzybów, ich ostoje oraz miejsca rozmnażania lub miejsca sezonowego przebywania”.

Na obszarze Pszczewskiego parku krajobrazowego położonych jest ich ponad 40, na terenie województwa lubuskiego istnieje 409 tych form ochrony przyrody, natomiast w całej Polsce do tej pory utworzonych zostało 7631 użytków ekologicznych. Ustanawiane są one w drodze uchwał podejmowanych przez rady gmin. Pomimo tak imponującej liczby powyżej wymienionych obszarów, niewiele osób może się pochwalić tym, że podziwiało ich piękno.

Są to zazwyczaj stosunkowo niewielkie, trudnodostępne i bez wątpienia cenne przyrodniczo tereny, które pełnią ważną rolę dla podtrzymania bogactwa życia roślin i zwierząt, jako m.in. siedliska rzadkich, chronionych roślin, czy też miejsca rozrodu dla płazów. Swoją zaciszną ostoję znajdują tam również ptaki – np. gągoły, które swoje lęgi wyprowadzają w dziuplach starych drzew. Znajdzie się tam również miejsce dla niewielkich form życia, gdyż na terenie użytków ekologicznych nie brakuje tzw. martwego drewna, którego obecność sprzyja rozwojowi grzybów oraz owadów.

Obszary te można przyrównać do rezerwatów przyrody, do których są podobne, jednak nie mogły się nimi stać ze względu na niewielką powierzchnię oraz mniejszą rangę walorów przyrodniczych. Każdy użytek ekologiczny oznaczony jest czerwoną tablicą graniczną zawierającą jego nazwę oraz tablicą informującą o obowiązujących na jego terenie zakazach.

Podczas kolejnego spaceru po lesie lub nad rzeką warto pójść w mniej znane zakątki i rozejrzeć się w ciszy, w poszukiwaniu użytku ekologicznego.

Specjalista w Pszczewskim

Parku Krajobrazowym

Katarzyna Kopka