Storczyki należą do roślin rzadko występujących na naturalnych stanowiskach Polski. Należą do rzędu storczykowce, w którym tworzą jedną rodzinę storczykowatych, która liczy od 25 000 do 30 000 gatunków. Storczyki w większości występują w strefie tropikalnej
i subtropikalnej. W Europie rośnie około 500 gatunków, z czego w Polsce około 50. Storczyki są roślinami o podziemnych kłączach lub bulwach. Charakterystyczną cechą storczyków jest ich bardzo wolny wzrost i rozwój, zwłaszcza we wczesnych fazach życia, dlatego kwiaty pojawiają się po kilku lub kilkunastu latach. Warto przyjrzeć się bliżej tej grupie roślin, aby w trakcie wędrówek po szlakach parków krajobrazowych województwa lubuskiego móc prowadzić obserwacje tych rzadkich kwiatów.

Na terenie Parków Krajobrazowych Województwa Lubuskiego występuje kilka gatunków storczyków. Do najcenniejszych należą: buławnik czerwony, buławnik wielkokwiatowy, kruszczyk błotny, kukułka szerokolistna, kukułka krwista, listera jajowata, krwista, podkolan biały, gnieźnik leśny i kruszczyk szerokolistny.

Storczyki rosną w najróżniejszych środowiskach, począwszy od otwartych łąk, torfowisk, poprzez murawy kserotermiczne i ciepłolubne zarośla, aż po lasy liściaste i bory. Ciekawostką jest, że rośliny te pojawiają się, niekiedy masowo, w miejscach wyraźnie zaburzonych przez człowieka np. w rowach, na skraju dróg, składach drewna, na wyrobiskach i hałdach. Być może ma to związek z dość sterylnym podłożem na takich stanowiskach, co sprawia, że storczykom nie zagraża tam konkurencja ze strony bujniejszej roślinności.

Wszystkie rodzime storczyki podlegają ochronie prawnej, większość jest pod ścisłą ochroną gatunkową. Storczyki możemy obserwować od maja do końca czerwca. Różnorodność form i kolorów storczyków jest ogromna, bez

wątpienia są to rośliny niezwykłe. Zimują jako bulwy lub kłącza, a wiosną i latem wypuszczają liście i pędy z kwiatostanem. Kwiaty posiadają specyficzną budowę, w większości przypadków pachną, czasem wręcz przeciwnie.

Na podmokłych łąkach i torfowiskach spotkamy storczyki z rodzaju kukułka: kukułki plamistej i kukułki szerokolistnej. Charakterystyczną cechą tych storczyków są kwiaty w różnych odcieniach koloru czerwonego. Wśród storczyków wykształciły się gatunki o niepozornych kwiatach. Należy do nich listera jajowata, którą można spotkać na terenie parków krajobrazowych województwa lubuskiego. Najczęściej pojawia się na wilgotnych łąkach i śródleśnych polanach. Storczyki z gatunku: podkolan biały, buławnik wielkokwiatowy oraz kruszczyk szerokolistny można podziwiać, w lasach liściastych i na ich skrajach.

W buczynach Łagowsko-Sulęcińskiego Parku Krajobrazowego można spotkać storczyka pozbawionego liści, gnieźnika leśnego. Roślina żyje wyłącznie dzięki pasożytnictwie na grzybach, od których pobiera wodę, sole mineralne i substancje organiczne. Nazwa rośliny wiąże się z odrostami (kłączami) gnieźnika, które pokryte są gęsto splatanymi ze sobą korzeniami, co przypomina ptasie gniazdo. Storczyk żyje w postaci podziemnego kłącza, nadziemne pędy wytwarzając wyłącznie w celu rozmnażania. Po kilku latach życia pod ziemią wypuszcza jasnobrązowe pędy, na których rozwijają się brązowe kwiaty. Trudno je dostrzec ponieważ ich barwa niewiele różni się od suchych liści bukowych. Kwiaty nie wydzielają żadnego zapachu odczuwanego przez człowieka oraz nie produkują nektaru. Zapylenia storczyka dokonują prawdopodobnie muchy.

 

Storczyki to niewątpliwie bogactwo Parków Krajobrazowych Województwa Lubuskiego. Niestety narażone są na wiele zagrożeń. Najczęściej zagraża im zanik siedlisk, melioracje wodne, a także wykopywanie do ogródków. Pamiętajmy, że wszystkie storczyki są chronione. Nie wolno ich zrywać, niszczyć miejsc występowania. Najpiękniej wyglądają w swoim naturalnym środowisku.

 

Przygotował:

Dawid Karzólewski

Główny Specjalista w Łagowsko-Sulęcińskim

Parku Krajobrazowym.