Do drążenia, przecedzania, kłucia, skubania, łowienia...czy to narzędzia?

Nie...to ptasie dzioby, nie mniej sprawne niż urządzenia wymyślone przez człowieka. Ptaki nie posiadają rąk, które pomogą im zdobyć, rozłupać, przytrzymać czy podzielić pokarm. Do tego służą im właśnie dzioby przystosowane do wykonywania wielu różnych czynności. Dzioby różnią się między sobą wielkością, ubarwieniem, a nawet kształtem uwarunkowanym w dużym stopniu pokarmem jakim odżywia się ptak. Nie tylko rodzaj pokarmu jest istotny, ale również sposób jego zdobywania oraz miejsce żerowania. Przyglądając się dziobowi możemy stwierdzić, czym żywi się jego właściciel. Dziób wielu ptaków przystosował się do zjadania tylko jednego rodzaju pokarmu.

Podstawowy kształt dzioba to ten, który wszyscy znamy, czyli prosty i stożkowaty – typowy dla ptaków wszystkożernych jak drozdy i krukowate, które w poszukiwaniu pokarmu muszą grzebać w ziemi, łapać małe zwierzątka, zrywać owoce czy rozkruszać skorupy orzechów. Mogą się od siebie nieznacznie różnić. Bardziej krępym dziobem charakteryzuje się sójka, która żywi się żołędziami i orzechami, w odróżnieniu do wrończyka, który posiada dziób smukły – aby wygrzebać z ziemi bezkręgowce. Ptaki łowiące owady, jak muchołówka, strzyżyk, jerzyk czy pełzacz, są posiadaczami dziobów cienkich i dłuższych, wyglądających bardziej delikatnie. Łapią nimi owady jak szczypcami. Dziób pełzacza leśnego dodatkowo zakrzywiony jest w dół, aby mógł sprawnie i z precyzją wydobyć owady spod kory. Jaskółki i jerzyki łapiące owady w locie mają dzioby szersze i krótsze. Zgarniają owady z powietrza szeroko otwierając „paszczę”.

Dodatkowo dziób ptaka owadożernego, jak na przykład lelka, może posiadać szczecinki czuciowe. Ptaki zjadające nasiona to ziarnojady, są nimi między innymi gil, zięba, grubodziób czy krzyżodziób, także ptaki wróblowate. Ich dzioby są krótkie, grube, masywne, potrafią zmiażdżyć nasiona w łupince. Ptaki te żywią się ziarnami o rożnej wielkości i kształcie, dlatego też różne są ich dzioby. Najokazalszy spośród nich jest dziób grubodzioba, który potrafi rozłupać nawet pestkę wiśni. Zupełnie inny kształt dzioba posiada krzyżodziób, który musi natrudzić się, aby wyciągając nasiona z szyszek. Końce jego dzioba są skrzyżowane i zakrzywione w dół.

Ptaki drapieżne jak sokół, orlik, puszczyk czy pustułka, żywią się mięsem, które muszą upolować. Większość z nich uśmierca swoje ofiary szponami, a dziób służy im do dzielenia pokarmu na mniejsze porcje. Ich dziób jest krótki, bardzo mocny, zakrzywiony i ostry. Za jego pomocą mogą upolować mniejsze zdobycze, takie jak mysz, drobne ptaki czy płazy. Chyba najbardziej wyspecjalizowane dzioby posiadają ptaki żerujące w mule lub odcedzające drobne organizmy z wody. Kulik i krzyk – właściciele bardzo długich dziobów, zanurzają je w mule przy brzegach zbiorników wodnych, rzek, bagien, wyszukując skorupiaki i inne bezkręgowce. Bardzo sprawnie im to wychodzi, gdyż ich dzioby na końcach są wrażliwe na dotyk. Zupełnie inny dziób ma kaczka krzyżówka czy perkoz dwuczuby. Krzyżówka zbiera pokarm z powierzchni wody oraz skubie rośliny swoim płaskim i szerokim dziobem, a perkoz za pomocą dłuższego, węższego i ostrego dzioba wyławia z wody drobne ryby. 

Na obserwację ptaków serdecznie zapraszamy do Barlinecko - Gorzowskiego Parku Krajobrazowego oraz do Parku Krajobrazowego „Ujście Warty”. Jednocześnie zachęcamy do dokarmiania ptaków zimą (właściwą dla gatunku karmą). Jest to okazją do zapoznania się z ptasimi dziobami z bliska – tuż za oknem. 

 

Starszy Specjalista w BGPK i PK"UW"
Agnieszka Szmatowicz