Półwysep Katarzyna
Półwysep Katarzyna
Odwiedzając teren Pszczewskiego Parku Krajobrazowego, nie sposób pominąć Pszczewa – niewielkiej miejscowości znajdującej się w centralnej części tego chronionego obszaru. Otaczają ją jeziora, lasy i pola. Wieś położona jest nad jeziorami – Kochle i Szarcz. W przeszłości Pszczew otaczało od zachodu jeszcze jedno jezioro – Zamielno, po którym dziś zostały jednie bagna. O bogatej przeszłości historycznej miejscowości świadczą badania archeologiczne potwierdzające, że już w IX stuleciu istniały w tej okolicy grody obronne i osada hutnicza. Nad jeziorem Kochle, na półwyspie Katarzyna istniał gród wraz z podgrodziem dający początek pierwszej osadzie, która prawdopodobnie jeszcze przed lokacją miasta rozwinęła się ku południowemu kierunkowi jeziora. Być może właśnie to miejsce odwiedził, powracając ze zjazdu gnieźnieńskiego Otton III. Dziś z półwyspu roztacza się urokliwy widok na panoramę miejscowości. Kolejnym bardzo ważnym punktem historyczno-kulturowym Pszczewa jest kościół. Na przestrzeni dziejów w miejscowości było ich kilka. Najstarszy, zapewne z XIII wieku, istniał przez pięć stuleci, a w jego miejscu – nieopodal Półwyspu Katarzyna – obecnie podziwiać można figurę św. Wojciecha. To właśnie z tym pierwszym polskim męczennikiem związana jest ważna lokalna legenda. W kolejnych stuleciach istniało kilka budynków sakralnych, które kolejno trawiły pożogi.

Kościół św. Marii Magdaleny
Kościół św. Marii Magdaleny
Dzisiejszą świątynię wznoszono w trzech etapach – od XVII do XIX wieku. W budowli opartej na planie krzyża można dostrzec zarówno elementy typowo renesansowe, jak i barokowe. W jej wnętrzu na szczególną uwagę zasługuje czternastowieczny obraz „Matka Boża wśród aniołów”. W pobliżu kościoła znajduje się malowniczo usytuowana pośród drzew barokowa plebania. Za budynkiem o wschodzie słońca można dostrzec plszczące się wody jeziora Kochle. Być może właśnie od owego plszczenia, które niegdyś oznaczało błyszczenie, pochodzi nazwa Pszczew. Tuż obok wznosi się Wieżowa Góra. Co do jej istnienia wysnuto kilka hipotez. Mogła być pradawnym grodziskiem, zapewne też została podwyższona przez Szwedów oblegających podczas potopu te okolice. Współcześnie została zagospodarowana i znajduje się na niej drewniany taras, z którego rozpościera się widok zapierający dech w piersiach.

Muzeum Regionalne Dom Szewca
Muzeum Regionalne Dom Szewca
W obrębie pszczewskiego Rynku najcenniejszym zabytkiem jest Dom Szewca – budynek lokalnego muzeum. Właśnie od zawodu Feliksa Paździorka – ostatniego właściciela wzięła się zwyczajowa nazwa domu. Z zewnątrz różni się on znacznie od pozostałych zabudowań ulokowanych na Rynku. Jest usytuowany szczytem do drogi, bez trudu można dostrzec ryglowe ściany i dach pokryty gontem. Wewnątrz odtworzono klimat dawnego warsztatu i sklepu rzemieślnika. Czarna kuchnia z dużą kotliną i kominem była miejscem, w którym niegdyś koncentrowało się życie domowników. Ponadto w części muzealnej wystawiono wartościowe eksponaty z wykopalisk prowadzonych na terenie gminy. Odwiedzając miejscowość, warto zobaczyć skansen, w którym zgromadzono ule, barcie oraz wiele interesujących dawnych narzędzi pszczelarskich. Ciekawymi elementami architektury okolic są przydrożne krzyże i kapliczki, a każda z nich ma swoją unikalną historię.

Jeśli ktoś zna Pszczew, to miejscowość kojarzy mu się zazwyczaj z walorami przyrodniczymi – i słusznie. Jednak to nie wszystko. Pszczew ma swoją wyjątkową historię, a łącznikami czasów minionych z obecnymi są miejsca i zabytki. To one były świadkami ważnych chwil w naszych dziejach. Parki krajobrazowe powstały nie tylko dla ochrony przyrody, ale również po to, by ocalić ważne miejsca historyczno-kulturowe, a właśnie takie walory posiadają okolice Pszczewa, do których odwiedzania serdecznie zapraszam.

 

Ewa Gąsior-Fryza

Specjalista Pszczewskiego Parku Krajobrazowego