Tereny ujścia Warty to jeden z najciekawszych przyrodniczo obszarów w Polsce. Krzyżują się tu dwie wielkie rzeki Odra i Warta, kształtujące niezwykły charakter regionu. W celu ochrony tego wyjątkowego miejsca w 1996 roku powołano Park Krajobrazowy „Ujście Warty”. Początkowo o większej powierzchni, po powołaniu parku narodowego o tej samej nazwie, obejmuje obecnie ponad 17 tys. ha, pozostając jednym z największych parków w Zespole Parków Krajobrazowych Województwa Lubuskiego.
Co nas wyróżnia?
Cechą wyróżniającą Park Krajobrazowy „Ujście Warty” spośród wielu innych są dominujące w krajobrazie bardzo rozległe i często podmokłe łąki i pastwiska. Przecinająca je sieć niewielkich rzek i kanałów melioracyjnych liczy ponad 300 km długości i jest pozostałością rozbudowanej niegdyś sieci hydrograficznej rzeki Warty. Do drugiej połowy XVIII wieku bieg tej rzeki był jeszcze dziki i nieuregulowany. Później jednak rozpoczęto wielkie prace melioracyjne znacząco przekształcające koryto i jego sąsiedztwo. Duże wahania poziomu wody na tym terenie sprawiają, że jest on szalenie unikalny i ma istotne znaczenie dla zasiedlających go roślin i zwierząt. Poza terasami Odry i Warty występują tu także morenowe wysoczyzny i sandry. Granice Parku poprowadzone są w dużej części łańcuchami wzgórz - granicami dolin tych wielkich rzek.
Świat roślin i zwierząt w Parku.
Roślinność Parku jest bardzo różnorodna. Obszary długotrwale zalewane wodami rzecznymi obfitują
w ciekawą i zmienną szatę roślinną. Porastają je szuwary z wysokimi trawami — mozgą trzcinowatą, manną mielec z płatami zarośli wierzbowych. Charakterystyczne są również trzcinowiska, łany rzepichy ziemnowodnej, kropidła wodnego i rzepieni. Jednym z ważniejszych w Polsce miejsc występowania muraw kserotermicznych jest południowa część Parku. Wczesnym latem na wylesionych wzgórzach „wygrzewają się” na słońcu ostnice Jana i ostnice włosowate, kwitnące pajęcznice liliowate, dzwonki syberyjskie oraz kolczaste mikołajki polne. W tym samym rejonie krawędzie doliny Odry porasta niskopienny las z dominacją wiązów, a na skarpach w okolicach Lemierzyc i Dąbroszyna rosną mroczne lasy bukowe w typie grądów, ze starymi potężnymi bukami i dębami.
Nadwarciańskie łąki i rozlewiska mają kluczowe znaczenie przede wszystkim dla ptaków wodno - błotnych, wśród których jest wiele bardzo rzadkich. Należą do nich: ohar, rybitwy czarna, białowąsa i rzeczna, zausznik, kulik wielki, rycyk, krwawodziób, bączek, derkacz i zagrożona w skali światowej wodniczka. Nad rozlewiskami szybują rzadkie ptaki szponiaste takie jak bielik, kania czarna, kania ruda, błotniak łąkowy i stawowy oraz orlik krzykliwy. Teren Parku ma szczególne znaczenie jako miejsce pierzenia się ptaków wodnych w okresie letnim kiedy tracą lotność. Stanowi również bardzo ważne miejsce odpoczynku i żerowania licznych ptaków podczas jesiennych i wiosennych przelotów oraz jako zimowisko dla gromadzących się w liczące kilkadziesiąt tysięcy osobników stada kaczek, gęsi, łabędzi i traczy. Nadrzeczne, nieliczne lasy wiosną także tętnią życiem. Koncerty ptaków: zięb, sikor, pierwiosnków, pokrzewek i całego mnóstwa innych wróblowatych zaczynają o świcie, kiedy milknie nocny śpiew słowika. O zmroku w Parku pohukują sowy. Z lasu dochodzi wołanie puszczyka i uszatki, w bliskości kościołów skrzeczą płomykówki, a z dziuplastych wierzb wschodniej części Parku tęsknie kwilą pójdźki. Rzeczki, kanały i wody stojące na łąkach obfitują w ryby, żaby i bezkręgowce wodne. Miejsce do życia znalazła płoszczyca szara, pływak żółtobrzeżek, kałużnica, zatoczek rogowy czy też szczeżuja wielka. Na kserotermicznych murawach, wśród stepowej roślinności ukrywa się jaszczurka zwinka oraz siwoszek błękitny, jeden z najładniej ubarwionych rodzimych szarańczaków.
Dziedzictwo kulturowe
W granicach Parku jest wiele rozproszonych, lecz wartych obejrzenia zabytków architektury i obiektów o historycznym znaczeniu. Słońsk to przede wszystkim robiące duże wrażenie wysokie mury zamku Joannitów-pozostałość po siedzibie zakonu, kościół farny z XV/XVI wieku, cmentarz wojenny oraz Muzeum Martyrologii. Ewenementem Kostrzyna są wzniesione na brzegu Odry ruiny twierdzy z zachowanymi fortami z XVI wieku, nadal widocznymi pozostałościami zamku, kościoła, kamienic. Godne uwagi są kościoły: ryglowy w Okszy, kamienne w Żabicach i Czarnowie. W atrakcja turystyczne obfituje również Dąbroszyn. Znajduje się tu kompleks folwarczno-pałacowy z XVII wieku, przyległy park w stylu barokowym, ze świątynią Zofii i Cecylii. Historyczną ciekawostką regionu jest „Nowa Ameryka”. W czasie prowadzonych na wielką skalę melioracji doliny, teren ten zasiedlono i nadano im amerykańskie nazwy, nie bardzo przystające do tutejszej rzeczywistości np.: Jamajka (Jamno), Hampshire (Budzigniew), Pensylwania (Polne). Z tego okresu pochodzą także zabytkowe, o bardzo ciekawej architekturze stacje pomp w Słońsku i Warnikach.