Jesienią wiele ptaków opuściło nasz kraj, by zimę spędzić w cieplejszych zakątkach świata. Mogliśmy obserwować klucze gęsi, kaczek i innych ptaków opuszczających Polskę. Teraz gdy nadeszła wiosna, zrobiło się cieplej, słoneczniej, jest więcej pokarmu nadszedł czas na powroty ptaków z ich zimowisk. Jednym z powracających ptaków w marcu i kwietniu jest kania ruda.
Kania ruda fot. Krzysztof GajdaKania ruda to gatunek niemal endemiczny (charakterystyczny) dla kontynentu europejskiego. Poza Europą można spotkać tylko nieliczne populacje lęgowe na skrawku północno - zachodniej Afryki oraz na Kaukazie. Liczebność światowej populacji szacowana jest na 19 - 32 tys. par. Najliczniejsza jest w Niemczech 10-14 tys. par. Populacja wzrosła tam bardzo dynamicznie w latach 70-tych, bo aż o ok. 400%. W Polsce ptak ten jest nieliczny. Według szacunków jest to 1000 - 1500 par na terenie całego kraju.
Zasiedla przede wszystkim rejony zachodniej oraz północnej Polski. Preferuje obszary o urozmaiconym krajobrazie z terenami leśnymi blisko łąk, pól uprawnych i zbiorników wodnych. Jest jednak mniej związana z wodami niż kania czarna i może występować na terenach całkowicie suchego krajobrazu rolniczego. Ważny dla niej jest jednak mozaikowy charakter łąk, pół i innych otwartych terenów. W naszym kraju tereny takie najczęściej występują na pojezierzach i w dolinach rzek. Gniazda zakłada dość wysoko głównie na skrajach lasów w rozwidleniu gałęzi. Budowa gniazd tego gatunku jest bardzo charakterystyczna. Wyściółka składa się ze szmat, papierów oraz innych odpadków, bez ulistnionych zielonych gałązek często obserwowanych u innych szponiastych.
Kania ruda to ptak należący do rodziny jastrzębiowatych o bardzo charakterystycznej sylwetce. Długość ciała tego gatunku wynosi ok. 61-72 cm. Posiada długie skrzydła (150-165 cm), a ogon jest mocno wcięty. Pióra są barwy rdzawo-brązowej, zaś głowa jest biaława (kremowobiała), kreskowana. Obserwując kanię rudą w locie łatwo zauważyć białe plamy od spodu skrzydeł oraz rudy wierzch ogona. Dzięki podanym wyżej cechom łatwo odróżnić kanię rudą od kani czarnej, której ogon jest tylko lekko wcięty, a barwa jest ciemniejsza, brunatna.Kania czarna fot. Krzysztof Gajda
Pokarm kani rudej jest dość urozmaicony. Żywi się przede wszystkim małymi kręgowcami i bezkręgowcami. Zjada m.in. krety, ryby, ptaki, gryzonie. Poluje na żywe ofiary w locie, ale nie pogardzi padliną. Zbiera także przejechane zwierzęta z dróg. Nieraz szuka pożywienia w obszarach zajmowanych przez człowieka, jak np. śmietniska. Ptak ten potrafi odebrać pokarm innym ptakom zarówno w powietrzu jak i na ziemi. Swojego pokarmu szuka najczęściej w promieniu 3-5 km od gniazda, zdarza się jednak, że odlatuje na większe odległości nawet do 12 km.
Ptaki te wyprowadzają jeden lęg rocznie. Samica składa 1-4 (najczęściej 2-3) białych, rdzawo nakrapianych jaj i wysiaduje je przez około 35 dni. W tym czasie samiec donosi jej pokarm. Po wykluciu młode spędzają w gnieździe ok. 50-60 dni zanim nauczą się latać i opuszczą gniazdo. Na początku pisklęta karmi matka, później dołącza do niej również samiec. Starsze młode potrafią same rozdrabniać przyniesiony przez rodziców pokarm. Z terenów lęgowych odlatują najpierw młode ptaki (sierpień), a dorosłe osobniki często przebywają na miejscu nawet do października.
W związku z małą liczebnością tego gatunku w Polsce jest on objęty ochroną ścisłą, a wokół gniazd kani rudej ustanawiane są strefy ochronne. Zagrożona jest głównie przez wycinanie starych drzew w pobliżu wód, likwidację zabagnień i zadrzewień oraz intensyfikację rolnictwa.
Dzięki niezwykłości swojej sylwetki oraz rzucającemu się w oczy ubarwieniu kania ruda jest z pewnością ozdobą krajobrazu podczas patrolowania swojego rewiru lotem pełnym elegancji. Zapraszamy więc do odwiedzenia Gryżyńskiego Parku Krajobrazowego jak i innych Parków naszego województwa, aby podziwiać tego niezwykłego ptaka.

 

Marzena Stasiak

Specjalista w Gryżyńskim Parku Krajobrazowym