Któż z nas podróżując autem czy rowerem, nie doceni urokliwego piękna przydrożnych alei, otaczających nas przepięknymi kolorami oraz przyjemnym, chłodzącym cieniem. Spacerując wśród dostojnych, rozłożystych drzew czujemy się otuleni samą naturą, gdyż drzewa alejowe tworzą nad nami naturalny parasol, chroniący nas od deszczu ale i też doskwierającego latem słońca.

Aleje przydrożne mają długą historię, nasadzane były już w starożytnym Egipcie jak i również w Cesarstwie Rzymskim. Jednym z najbardziej znanych władców, który postanowił ułatwić życie gońcom, aby mogli odpocząć w cieniu drzew podczas podróży, był król Persji Dariusz III. W Persji były to drzewa oliwne, które nie tylko dawały cień strudzonym gońcom pocztowym, ale również mogli oni odpocząć i posilić się. W XVIII i XIX wieku bardzo często obsadzano nie tylko drogi, ale również trakty wzdłuż linii kolejowych i szlaków wodnych. Aleje spełniały jeszcze jedną bardzo ważną funkcję - ułatwiały orientację w terenie w czasie nocy oraz zimy, kiedy podczas mocnych opadów śniegu, drogi były zasypywane. Obecność drzew wzdłuż szlaków komunikacyjnych pozwalała określić podróżnikom przebieg drogi.

Aleje drzew pełnią bardzo dużo ważnych funkcji w środowisku przyrodniczym począwszy od urozmaicenia piękna krajobrazu po pochłanianie substancji zanieczyszczających powietrze czyli metali ciężkich, węglowodorów, tlenków azotu, ozonu, pyłów zawieszonych. Przydrożne drzewa stanowią barierę przed uciążliwym hałasem i spalinami a także produkują niezbędny do życia każdego z nas tlen. Ponadto wpływają dobroczynnie na łagodzenie mikroklimatu, oczyszczają wody gruntowe i co jest niezmiernie istotne dla nas ludzi, stanowią ochronę przed słońcem i zawiewającym śniegiem, mogącymi stanowić utrudnienia drogowe. Niezwykle ważną funkcją alei przydrożnych jest ich nieoceniona pomoc przy ochronie gleby przed bardzo szkodliwą erozją i co bardzo istotne drzewa alejowe sprzyjają lokalnym opadom atmosferycznym.

Szczególnie ważną rolę odgrywają zadrzewienia wzdłuż liniowych elementów krajobrazu takich jak: drogi, groble stawy, cieki wodne i kanały.  Drzewa nasadzone w tych miejscach wpływają w istotnym stopniu na bioróżnorodność, dzięki której wśród otwartych terenów możemy spotkać wiele gatunków owadów. Jednym z unikatowych mieszkańców zadrzewień przydrożnych jest jelonek rogacz, kozioróg dębosz, pachnica dębowa i ciołek matowy.  Ponadto spełnią  bardzo ważną funkcję korytarza ekologicznego dla migrujących zwierząt.

Drzewa alejowe od wieków są również nieodłącznym elementem krajobrazu  Łagowsko-Sulęcińskiego Parku Krajobrazowego, nadając unikalnego charakteru miejscom w parku, w których występują. Liniowe zadrzewienia alei współtworzą ład przestrzenny i wyznaczają określone funkcje w krajobrazie. Stanowią istotny element przyrodniczo-kulturowy na terenie parku i w sposób znaczący wpływają na estetykę i piękno otaczającego krajobrazu.

Łagowsko-Sulęciński Park Krajobrazowy wyróżnia się pod względem liczby i stanu zachowania alei przydrożnych.

W 2018 r. na terenie Łagowsko-Sulęcińskiego Parku Krajobrazowego i w otulinie, przeprowadzono inwentaryzację alei  przydrożnych i śródpolnych w wyniku której  stwierdzono, iż kilka alei wymaga odnowienia. W związku z powyższym Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Lubuskiego przy dofinansowaniu przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Zielonej Górze zrealizował Zadanie pn. ”Ochrona krajobrazu w Łagowsko-Sulęcińskim Parku Krajobrazowym”.  Głównym założeniem ww. Zadania była ochrona i podniesienie estetyki otaczającego krajobrazu poprzez odtworzenie alei drzew na obszarze ok 1,1 ha, wzdłuż drogi powiatowej nr 1267F, pomiędzy miejscowością Trzemeszno i Wielowieś.

Nowe nasadzenia mają na celu powstanie ścisłej i jednorodnej alei po obydwu stronach drogi. Do tej pory obecną aleję stanowiły tudzież rzadko rosnące i nierównomiernie rozmieszczone drzewa z gatunku: robinia akacjowa, klon pospolity, dąb bezszypułkowy. Istniejące krzewy z gatunku dzika róża, trzmielina pospolita,  pozostawiono aby mogły stanowić schronienie oraz bazę pokarmową dla ptactwa. Wykonane nasadzenia po obydwu stronach drogi stanowią 70 sztuk sadzonek drzew miododajnych z gatunku: klon jawor, klon pospolity, lipa drobnolistna. Aleje wzbogacone zostały również poprzez nasadzenia drzew objętych ścisłą ochroną gatunkową takich jak: jarząb brekinia oraz jarząb szwedzki.

Zrealizowany projekt odnowienia alei przydrożnych ma na celu uświadomienie społeczeństwu jak ważną rolę pełni krajobraz pod względem przyrodniczym, estetycznym ale także kształtuje właściwe postawy przyrodnicze zwiększając kontakt z przyrodą szerokiej grupy społeczeństwa.

Miejmy nadzieję, iż posadzone i pielęgnowane w największej trosce drzewa będą świadkami historii naszych czasów, stanowiąc miejsca łączności między ludźmi. Z racji tego, że drzewa dożywają sędziwego wieku, stanowią również potencjalną ostoję gatunków puszczańskich, takich jak chrząszcze saproksyliczne – jelonek rogacz, pachnica dębowa, ciołek matowy, kwietnica okazała,  kozioróg dębosz i inne.  I takich właśnie „mieszkańców alei” życzymy każdemu spotykać, gdy tylko zechce odwiedzić przepiękne i odnowione aleje w Łagowsko-Sulęcińskim Parku Krajobrazowym.

 Zadanie dofinansowano ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Zielonej Górze.

Małgorzata Ożóg
Specjalista w Łagowsko-Sulęcińskim Parku Krajobrazowym