Jednym z najbardziej rozpoznawalnych ptaków w naszym kraju, jest bocian biały Ciconia ciconia. Ten powszechnie znany i lubiany ptak charakteryzuje się białym upierzeniem z czarnymi lotkami oraz długimi, czerwonymi nogami i dziobem. Jego rozpiętość skrzydeł dochodzi do 2m, a masa do ponad 4 kg. Bocian jest gatunkiem zasiedlającym głównie krajobraz rolniczy, a jego występowanie wiąże się przede wszystkim z terenami podmokłymi, w pobliżu których obserwuje się największą koncentrację gniazd. Tereny podmokłe są głównym areałem dostarczającym temu gatunkowi pokarm zwierzęcy, na który składają się różne zwierzęta wodne, myszy i duże owady.

Liczebność populacji w naszym kraju określana jest na około 42-43 tys. par, co stanowi około 20% populacji bociana białego na świecie. To dlatego powszechnie uważa się, że co piąty bocian jest Polakiem. Niewątpliwie sprzyjają temu w naszym kraju liczne tereny użytkowane rolniczo, a także ustanowiona polskim prawem ochrona gatunkowa. Ciekawostką jest fakt, że bocian biały to jedyny tak duży ptak w Europie, osiedlający się w pobliżu ludzi. Z tego względu większość gniazd zakładana jest na drzewach, budynkach gospodarczych oraz na słupach energetycznych. Gniazda bociana białego, ze względu na swoje duże rozmiary, bez trudu widoczne są nawet z dużej odległości. Gniazdo osiąga do 2 m wysokości oraz 1,5 m średnicy. Składa się z licznych, splecionych ze sobą gałązek oraz innych elementów pochodzenia antropogenicznego, jak resztki worków oraz sznurków. Te ostatnie są dużym zagrożeniem dla młodych osobników, które często zaplątują się w nie, co prowadzi do licznych okaleczeń, a nawet amputacji nóg, co zazwyczaj kończy się śmiercią zwierzęcia.

Przyszłość bociana białego w Polsce nie rysuje się w różowych kolorach. Szacuje się że od 2005r. polska populacja tego gatunku zmalała aż o 10 tysięcy par!!! Przyczyn tego zjawiska jest wiele. Z tego względu w ramach projektu ochrony czynnej, którego jednym z elementów jest ochrona bocianów białych, pracownicy Zespołu Parków Krajobrazowych Województwa Lubuskiego zaplanowali do wykonania działania ochronne poprzez oczyszczanie gniazd tego gatunku zlokalizowanych w Parku Krajobrazowym „Ujście Warty”. Do wstępnej kontroli gniazd pod kątem zanieczyszczenia wykorzystano bezzałogowy statek powietrzny, którym wykonano zdjęcia wszystkich znanych gniazd na terenie Parku. Pozwoliło to ocenić stopień zaśmiecenia gniazd materiałem antropogenicznym, a także wytypować te najbardziej zanieczyszczone. Kontrola odbyła się bezpośrednio przed pierwszymi powrotami bocianów z Afryki, w drugiej połowie marca. W wyniku oceny wizualnej stwierdzono dosyć liczne zanieczyszczenia resztkami worków oraz sznurkami, najprawdopodobniej pozostałymi po pracach polowych z użyciem snopowiązałek. Dlatego tak istotne jest wspólne staranie wszystkich rolników, aby nie pozostawiać tego typu resztek na swoich terenach uprawnych.

Kolejnym etapem będą prace mające na celu oczyszczenie gniazd, które odbędą się w czerwcu, przy okazji zaplanowanego obrączkowania młodych bocianów. Pracownicy Zespołu Parków Krajobrazowych Województwa Lubuskiego z wykorzystaniem podnośnika hydraulicznego będą przy okazji akcji obrączkowania młodych ptaków, oczyszczać wytypowane uprzednio gniazda. Element obrączkowania tych stworzeń pozwoli w przyszłości oszacować, jaki procent z nich powróci w rodzinne strony za kilka lat.

Prace ochrony czynnej niewątpliwie przyniosą wymierne efekty w postaci minimalizacji zagrożeń pochodzenia antropogenicznego, co korzystnie powinno odbyć się na większej liczbie młodych bocianów, którym uda się przeżyć. Realizacja wspomnianych działań pozwoli także uzyskać wiele ciekawych, dodatkowych wniosków i informacji, w przyszłości wykorzystanych do jeszcze skuteczniejszej ochrony czynnej tego pięknego ptaka.

O kolejnych postępach prac oraz efektach naszych działań będziemy informować na naszej stronie internetowej www.zpkwl.gorzow.pl, na którą serdecznie zapraszamy.

Działania w zakresie usługi bezzałogowego statku powietrznego, usługi podnośnika hydraulicznego, zakupu obrączek oraz elementów niezbędnych do pomiarów młodych ptaków są współfinansowane ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Zielonej Górze.

Paweł Cieniuch        
Gł. Spec. w BGPK i PK”UW”