1. Bóbr europejski archuwum ZPKWL
Bóbr europejski
Bóbr europejski (Castor fiber) to zwierzątko wyjątkowe, które kilkaset lat temu było uznawane za rybę. Dziś wiemy, że jest ssakiem i największym lądowym gryzoniem w Europie, występującym również w Parku Krajobrazowym „Ujście Warty”. Jego masa może dochodzić do 29 kg, a długość do 110 cm. Budowa jego ciała jest ściśle uwarunkowana ziemnowodnym środowiskiem życia. Głowa, przechodząca w opływowy tułów, masywne, zakończone błoną pławną tylne nogi, małe oczy z trzecią przezroczystą powieką, a także duży, spłaszczony ogon oraz bardzo gęsta sierść stanowią doskonałe przystosowanie do sprawnego pływania i nurkowania. Pod wodą kanały uszne i nosowe bobra są zamykane fałdami skórnymi, a otwór gębowy zamyka się szczelnie dzięki rozdwojonej górnej wardze. Dzięki specyficznej budowie układu krwionośnego oraz mięśniowego, bóbr może przebywać pod wodą nawet do 15 minut. Ciekawostką jest futro, charakteryzujące się bardzo dużą gęstością – na jednym centymetrze kwadratowym skóry wyrasta 12-23 tys. włosów, które dodatkowo w momencie nurkowania potrafią zatrzymać w sobie powietrze, zwiększając izolację cieplną oraz wyporność.

2. Żeremie bobra okolice Leśnej Stacji Dydaktycznej archiwum ZPKWL
Żeremie bobra okolice Leśnej Stacji Dydaktycznej
Jest to zwierzę silnie terytorialne, prowadzące nocny tryb życia. Zimę spędzają w norach lub żeremiach, zbudowanych z gałęzi, w których magazynują pożywienie. Swoje spiżarnie lokalizują w pobliżu wejścia, na specjalnych tratwach, które są zatapiane. W skład pożywienia bobrów wchodzą niemal wszystkie dostępne części roślin przybrzeżnych i wodnych – łyko drzew i krzewów, gałązki, rośliny zielne. Wbrew powszechnej opinii, bobry nie odżywiają się rybami. Jako ciekawostkę podam fakt, że w XVII w. kościół katolicki zezwolił na jedzenie mięsa bobra w okresie wielkiego postu - był wtedy uznawany za rybę. Przysmak stanowił ogon bobra, tzw. plusk, pokryty łuską, który podawano wśród potraw wieczerzy wigilijnej. 

Bobry są także bardzo inteligentnymi zwierzętami, o najwyższym wśród gryzoni stosunku masy mózgu do masy ciała, co ma swoje odzwierciedlenie w zachowaniu i zdolności do działania nie tylko instynktownego, ale także logicznego. Inteligencja bobra jest porównywana do inteligencji szczura. 

3. Tama w okolicach Kłopotowa ujście warty archiwum ZPKWL
Tama w okolicach Kłopotowa, ujście warty
Co łączy bobra z człowiekiem? Oprócz ludzi, tylko bobry spośród wszystkich istot naszej planety potrafią przystosować środowisko do własnych potrzeb. Najbardziej znaną i widoczną formą dostosowania środowiska przez bobra są budowane przez niego tamy, które mogą mieć bardzo skomplikowaną i powiązaną ze sobą strukturę. Śmiało można powiedzieć, że bobry są doskonałymi inżynierami. Zaskakująco trafnie wybierają miejsce budowy tamy i uzyskują oczekiwany efekt piętrzenia wody przy stosunkowo małym wysiłku. W swoich pracach bobry uwzględniają więc ukształtowanie terenu i cieku wodnego.

Do budowy tam wykorzystują gałęzie, muł, kamienie, żwir. Tamy są bardzo trwałe oraz szczelne, w wyniku ich budowy powstają stawy o powierzchni do kilkudziesięciu hektarów. Jeden z takich zbiorników o powierzchni około 1 ha znajduje się w Barlinecko-Gorzowskim Parku Krajobrazowym, w bezpośredniej bliskości Leśnej Stacji Dydaktycznej.

4. Ślady żerowania bobra okolice Leśnej Stacji Dydaktycznej archiwum ZPKWL
Ślady żerowania bobra okolice Leśnej Stacji Dydaktycznej
Śladem obecności bobra na danym terenie są także powalone drzewa. Bobry potrafią bardzo sprawnie ścinać drzewa dzięki specjalnie przystosowanym zębom o długości do 15 cm, które rosną całe życie i mają bardzo duży nacisk rzędu kilku ton. Pozwala to bobrom ścinać drzewa nawet o bardzo twardym drewnie. Ścinanie drzew wiąże się z dostępem do delikatnych gałęzi, które mają cienką korę i wysoką wartość energetyczną. Zdobywają także materiał do wznoszenia budowli. Bobry potrafią ściąć nawet bardzo grube drzewa – o średnicy do 1 metra.

Działalność bobrów może przynosić pewne szkody gospodarcze. Według szacunków naukowców w Polsce na początku XXI w. ok. 3% stanowisk bobrzych powodowało takie szkody. W większości występują one w bliskiej odległości od rzeki. Powodują podtopienia, blokady przepustów, ścinanie drzew gospodarczych, uszkodzenia grobli itp. Ślady działalności objętego częściową ochroną gatunkową bobra bardzo dobrze są widoczne na terenie Parku Krajobrazowego „Ujście Warty”, gdzie liczne rozlewiska i kanały stanowią idealne środowisko życia dla tych zwierząt.

Zapraszamy serdecznie do naszych parków, może i Wam uda się zobaczyć ślady działalności bobra?

 

Paweł Jankowski
Starszy Specjalista
Parku Krajobrazowego „Ujście Warty”
i Barlinecko-Gorzowskiego Parku Krajobrazowego