Coraz krótszy dzień... Poranki i wieczory mgliste i chłodne... To niestety ale już jesień, najbardziej kolorowy miesiąc w roku. To stosunkowo krótki okres, ale daje nam wiele satysfakcji i pozytywnych emocji, w którym przyroda ukazuje nam wiele odsłon składających się na jej wielki, coroczny spektakl. Wśród nich, bez wątpienia, najwięcej emocji budzą rykowiska jeleni i zlotowiska żurawi przed podjęciem dalszej wędrówki na zachód. Oczy obserwatorów przyrody mogą cieszyć również jesienne migracje ptaków, szczególnie dobrze widoczne w trakcie spacerów wzdłuż wałów przeciwpowodziowych nad Odrą w Krzesińskim Parku Krajobrazowym. W „pokolorowanych” lasach, łąkach dominują odcienie żółci, czerwieni i brązu oraz jakby zgaszonej zieleni. W tym czasie wiele gałęzi drzew ugina się pod ciężarem owoców. W lasach pełno grzybów, a w powietrzu ostatki pajęczych nici „babiego lata”. O tej porze należy koniecznie wyjść z domu na długi spacer i poobserwować to wszystko co nas otacza - to co nam przyroda przygotowała.

Rykowisko czyli czas godów jeleni, jest niewątpliwie jednym z najpiękniejszych zjawisk przyrodniczych. Byki, czyli samce jeleni, głoszą wówczas, wszem i wobec, swą gotowość do rozrodu, a niekiedy toczą ze sobą walki o samice - łanie. Przebywając w tym czasie w lasach, lub w ich pobliżu, można usłyszeć donośny koncert jelenich ryków. Natomiast zaobserwowanie zmagań samców o samice jest już znacznie trudniejsze. Początek rykowiska przypada na drugą połowę września i trwa około jednego miesiąca. Wówczas warto wstać, najlepiej jeszcze przed wschodem słońca i wybrać się w pobliże lasu by uczestniczyć w tym niecodziennym zjawisku. Jeśli będziemy mieli trochę szczęścia, to uda się zaobserwować chmarę jeleni, czyli stado łań, wokół których będzie dumnie kroczył byk broniący je przed konkurentami.

Do jednych z najbardziej spektakularnych widowisk należą także jesienne zlotowiska żurawi. Ptaki przylatujące na nocleg w jedno miejsce - a często są ich setki czy nawet tysiące, słychać nawet z odległości kilku kilometrów. Ich głos zwany jest klangorem i nie sposób go pomylić z żadnym innym dźwiękiem. Ptaki najchętniej nocują na płyciznach zbiorników wodnych, torfowiskach i podmokłych łąkach. Do takich miejsc w Krzesińskim Parku Krajobrazowym należy polder krzesińsko-bytomiecki, a poza jego granicami ale w bliskim sąsiedztwie - rezerwat Młodno. Krótko po wschodzie słońca, ptaki rozlatują się w kierunku żerowisk, aby pod wieczór ponownie zgromadzić się na noclegowisku. Jesienią żurawie grupują się w stada od sierpnia do listopada, niekiedy nawet dłużej. Szczyt przelotu przypada na przełom września i października. Po tym okresie żurawie odlatują na zachód Europy na zimowiska.

Jesienna migracja, jest okresem, kiedy ptaki odlatują na zimowiska z terenów lęgowych. Odra przecinająca Krzesiński Park Krajobrazowy jest dla ptaków nierzadko autostradą wytyczającą ich trasę przelotów. Namułowiska przy rzece są na tyle interesujące, że powodują przyciąganie wielu grup zwierząt. Takie miejsca stanowią obfite źródła pokarmu także dla wielu gatunków ptaków. Dostępność i łatwość zdobycia pokarmu są czynnikami, które, zarówno w okresie lęgowym, jak i podczas wiosennych oraz jesiennych przelotów, odgrywają kluczową rolę w życiu ptaków. Nierzadko są to też miejsca odpoczynku i regeneracji sił przed dalszą wędrówką. W tym czasie mamy spore szanse stwierdzić ciekawe, rzadsze gatunki ptaków, do których należą m.in.: biegusy zmienne, brodźce piskliwe, kwokacze, łęczaki, kuliki wielkie, ale także szereg ciekawych gatunków wykorzystujących kominy termiczne wykorzystywane do szybowania, do których należą: myszołowy zwyczajne oraz włochate, kanie czarne i rude, trzemielojady oraz rybołowy. W tym okresie warto oczywiście mieć ze sobą lornetkę i popatrzeć czy gromadzące się licznie kaczki które są celem ataku ze strony bielików.

Polecamy zatem spakować plecak i wyruszyć w teren, aby jak najwięcej móc jeszcze zaobserwować w tym krótkim czasie. Pamiętajmy jednak, abyśmy zawsze zachowywali absolutną ciszę i ostrożność podczas naszych wypraw na łono natury. Pamiętajmy, że jesteśmy tam tylko gośćmi.

 

Krzysztof Gajda
Główny specjalista w Krzesińskim Parku Krajobrazowym
oraz Parku Krajobrazowym „Łuk Mużakowa”