Na terenie 7 parków krajobrazowych województwa lubuskiego, wchodzących w skład struktury organizacyjnej Zespołu Parków Krajobrazowych Województwa Lubuskiego znajdują się 2 ośrodki edukacji przyrodniczej, w których pracownicy służby parku starają się nauczyć najmłodsze pokolenie między innymi szacunku do otaczającej nas przyrody. Pierwszy taki obiekt mieści się na terenie Barlinecko-Gorzowskiego Parku Krajobrazowego, natomiast drugi w Pszczewskim Parku Krajobrazowym (PPK). To właśnie w Pszczewie tuż obok budynku Ośrodka Edukacji Przyrodniczej (OEP), w niewielkim lasku od wielu lat zadomowiło się charakterystyczne rude zwierzątko – wiewiórka pospolita. Spoglądając z okna, pośród koron drzew, często można tu dostrzec te zgrabnie przemieszczające się i jakże cieszące oko stworzenia. Zapewne każdy z łatwością rozpoznaje to niewielkie rude zwierzątko, szczególnie uwielbiane przez dzieci. Przybliżę Państwu nieco wiadomości na jego temat.

Młoda wiewiórka przy Ośrodku Edukacji Przyrodniczej w Pszczewie
Młoda wiewiórka przy Ośrodku Edukacji Przyrodniczej w Pszczewie
Wiewiórka pospolita (Sciurus vulgaris), jest to gatunek pospolity i liczny na terenie całej Polski, podlega jednak całkowitej ochronie. Należy do gryzoni i może być zaskakujące, że jest blisko spokrewniony z myszami, szczurami i bobrami. Ich wspólna cechą jest silna, stale rosnąca para zębów siekaczy i brak kłów. Wiewiórka charakteryzuje się smukłą i zgrabną sylwetką, a jej ciało ma długość 20-25 cm. Ubarwienie futra jest zazwyczaj rudobrązowe lub ciemnobrązowe, natomiast spód ciała biały. Zimową porą sierść wiewiórki staje się gęstsza, w kolorze nieco bardziej popielatym. Uszy, zakończone charakterystycznymi pędzelkami z długich włosów. Podczas skoków z gałęzi na gałąź charakterystyczny długi i puszysty ogon pełni rolę spadochronu, jego rozmiar dorównuje długości ciała. To właśnie dzięki niemu doskonale porusza się zarówno wśród koron drzew jak i po ich pniach, potrafi np. zbiegać po pniu głową w dół. Stopy przednich kończyn mają tylko 4 palce, mimo to są bardzo chwytne podczas jedzenia i służą do przytrzymywania pokarmu.

Jeśli podczas spaceru zauważycie, że z koron drzew sypią się łuski szyszek, można dopatrywać gdzieś nad głową wiewiórki. Żywią się głownie nasionami szyszek, orzechami, owocami i grzybami, ale także owadami, ptasimi jajami, a nawet pisklętami. Ponieważ nie zapada w sen zimowy, robi zapasy w dziuplach i w inny różnych zakamarkach drzew. Chowa również zapasy żywności zakopując nasiona w ziemi, i w ten sposób przyczynia się do rozsiewu roślin. Wiewiórka zamieszkuje dziuple, a nawet obszerniejsze skrzynki lęgowe dla ptaków. Na terenie Ośrodka Edukacji Przyrodniczej w Pszczewie często można ją zobaczyć buszującą w obrębie niewielkiego zadrzewienia, gdzie zrobiliśmy ekspozycję dotyczącą ptaków. Wiewiórka buduję również niezależnie od dziupli gniazda, które umieszcza w rozwidleniach gałęzi w pobliżu pnia, może też przerabiać opuszczone gniazda ptaków.

Wiewiórka pospolita na balkonie Ośrodka Edukacji Przyrodniczej
Wiewiórka pospolita na balkonie Ośrodka Edukacji Przyrodniczej
Aktywna głównie w dzień zamieszkuje wszelkiego rodzaju lasy, często parki czy ogrody. Tam też żyje samotnie, a w pary łączy się tylko podczas rui, w okresie od wczesnej wiosny do lata. Gra godowa u wiewiórek polega na licznych gonitwach po drzewach, pozornych walkach obu partnerów, uzupełniana licznymi okrzykami. Ciąża u wiewiórek trwa od 35-40 dni. Samica rocznie wydaje na świat 1-2 mioty po 2-5 młodych nagich i ślepych młodych, które dopiero po dwóch miesiącach staja się samodzielne. Po roku młode wiewiórki uzyskują zdolność do rozrodu. Wiewiórka żyje ok. 5-6 lat, to więcej niż statystyczny szczur, ale krócej niż bóbr europejski, który w warunkach naturalnych może dożyć 30 lat. Zimą poza gniazdem pokazują się też w cieplejsze dni.

W ostatnich tygodniach aura była dla nas wyjątkowo łaskawa. W styczniu, obok budynku ośrodka edukacji udało mi się zaobserwować wiewiórkę. W promieniach słońca zajadała się nasionami szyszek sosny pospolitej. Wiewiórki wyjadają nasiona z szyszki w ciekawy sposób, mianowicie trzymała ją w przednich łapkach, obracała i nadgryzała ją u nasady, obgryzając kolejne łuski i wydobywając językiem nasiona. Po swoim posiłku obserwowana przeze mnie wiewiórka energicznie przemieszczała się z drzewa na drzewo, co chwila zaglądając to do jednej to do drugiej budki czy dziupli. Wiewiórka swym pięknym wyglądem, ale też niesamowitymi akrobacjami przyciąga nasze spojrzenia. Szczególnie w parkach, wiewiórki przyzwyczajone do obecności człowieka są częściowo oswojone i dają się dokarmiać. Jeśli chcemy ją poczęstować drobnym przysmakiem, wybierajmy naturalne wytwory środowiska przyrodniczego.

Na terenie Pszczewskiego Parku Krajobrazowego wiewiórka pospolita jest dość powszechnym gryzoniem. Zadrzewienia przy budynku Ośrodka Edukacji Przyrodniczej to jedno z regularnych miejsc obserwacji wiewiórki w Pszczewskim Parku Krajobrazowym, dlatego zapraszam ich miłośników oraz zainteresowanych edukacją przyrodniczą, do odwiedzin naszego ośrodka w Pszczewie.

 

 

Specjalista Pszczewskiego Parku Krajobrazowego

Ewa Gąsior-Fryza