murowane wejście do kopalni upadowejZrujnowane fabryki, zakłady, zapomniane sprzęty, maszyny rdzewiejące w najgłębszych kątach gospodarstw, niepotrzebne, zużyte, stare i „brzydkie”…    ZABYTKI TECHNIKI.

W języku potocznym zabytki to: każdy wytwór działalności człowieka, będący świadectwem minionej epoki (pamiątką przeszłości), posiadający wartość historyczną, artystyczną lub naukową, przy czym kryterium czasu powstania, choć najważniejsze, nie przesądza o zdefiniowaniu zabytku.

  Po intensywnym rozwoju przemysłu różnych dziedzin, na świecie a w szczególności w rejonach bogatych w surowce naturalne, który nastąpił na przełomie XIX i XX w. do obecnych czasów nie pozostało zbyt wiele, w większości przypadków, pozostały upadłe zakłady i zrujnowane fabryki. Każdy region przemysłowy charakteryzował się określoną gałęzią produkcji. Co ściśle związane było
z występującymi tam surowcami. Niektóre zakłady, choć często już w okrojonej formie funkcjonują do dziś. W województwie lubuskim dominował przemysł wydobywczy i przetwórstwa kopalin (piaski szklarskie, rudy darniowe, iły, węgiel brunatny), później także przemysł włókienniczy. Za przykład weźmy obszar objęty Parkiem Krajobrazowym „Łuk Mużakowa” (gminy: Brody, Tuplice, Trzebiel, Łęknica, Przewóz), który związany był głównie z przemysłem wydobywczym. Zaburzone przez lodowiec trzeciorzędowe pokłady mioceńskie węgla brunatnego, iłów ceramicznych i piasków szklarskich zostały wypchnięte niemal na powierzchnię ziemi. Spowodowało to, że od połowy XIX w. powstały tu liczne kopalnie (ok. 80), a przy nich zakłady produkcyjne. W krajobraz wpisały się wieże szybów górniczych, odkrywki, a także piece hutnicze, kominy hut i cegielni. Ostatnią kopalnię węgla brunatnego zamknięto
w latach 70 XXw., stopniowo zamykano także cegielnie i huty szkła. Obecnie po większości zakładów zostały tylko place gruzowisk. Żadnego śladu ich dawnej świetności.  Ruiny, które jeszcze „stoją” traktowane są przeważnie, jako miejsca nielegalnych wysypisk śmieci.
   Na wielu obszarach ocalało zaledwie kilka cennych obiektów świadczących o dawnej działalności technicznej. Z terenu Parku, jako przykładowe wymienić można murowane wejścia do podziemnych szybów górniczych czy zachowany jeszcze piec po byłej cegielni.Budynek przy ulicy Kościuszki - stolarnia
   Godne uznania są podejmowane inicjatywy prowadzące do ocalenia od dewastacji i przekształcenia na inne działalności. Doskonały przykład możemy zobaczyć u naszych zachodnich sąsiadów w małej miejscowości przemysłowej Klein Koelzig. W dawnej cegielni (http://www.ziegeleibahn-klein-koelzig.de/) powstało muzeum, a w przyszłości uruchomione zostanie centrum turystyczne z biurem stowarzyszenia Muskauer Faltenbogen i siedziba polsko-niemieckiego Globalnego Geologicznego Parku UNESCO Łuk Mużakowa.  Polskim odpowiednikiem tego biura będzie budynek przy ulicy Kościuszki w Łęknicy (nazywany stolarnią). W niedalekiej przyszłości po wyremontowaniu powstać tam mają biura stowarzyszenia „Geopark Łuk Mużakowa”, Parku Krajobrazowego „Łuk Mużakowa”, małe muzeum z ekspozycją zabytków poprzemysłowych, salą edukacyjno-projekcyjną, kawiarnią i ogródkiem naukowym. Obiekt nazywać się będzie  „Centrum Kulturalno-Edukacyjne Światowego Geoparku UNESCO Łuk Mużakowa”, a swoją działalność rozpocznie pod koniec 2020r.

 

                                                                                                                                 

   tekst: Krzysztof Dziurewicz

                                                                                                                                              Strażnik PK”ŁM”