Rosiczka pośrednia fot. Krzysztof GajdaRosiczki to wyjątkowa grupa roślin, które łączą w sobie cechy typowych roślin jak i cechy mięsożernego drapieżnika. Żyją w różnych częściach świata, a mianownikiem wspólnym jest środowisko ubogie w azot, które spowodowało wykształcenie u nich niesamowity i nietypowy sposób odżywiania.

Liście rosiczki są zielone, przeprowadzają fotosyntezę, jak więc uzupełnia brak wspomnianego pierwiastka? I tu cały fenomen naszej bohaterki, która „poradziła sobie” pobierając azot ze złapanych owadów. Liście rosiczek są pokryte błyszczącymi kroplami słodko pachnącej i zawierającej cukry cieczy, która wydzielana jest na szczycie gruczołów przypominających czułki owada. Dodatkowo zabarwione są one na czerwono, co podnosi ich ”atrakcyjność” dla potencjalnej ofiary.

Jak to działa? Głodny owad (mucha, komar itp.) siada na listku, zaczyna przyklejać się do lepkiej cieczy, w odruchu obronnym próbuje, więc się oderwać i zaczyna się szamotać. A to sygnał dla rosiczki, który powoduje zamykanie się listka do środka w kierunku owada i pułapka się zamyka. Następnie wydzielany jest kwas mrówkowy. Rozpuszcza on ciało owada, z którego Lepka ciecz na rosiczkach okrągłoistnych przypomina rosę fot. Barbara Semkłouwalniane są cząsteczki białka. Następnie enzymy trawienne trawią miękkie części ciała, z których powstaje bogata w substancje odżywcze ciecz, wchłaniana przez roślinę. Gdy ciało ofiary jest już strawione, liść otwiera się, a pozostałości po „posiłku” zdmuchiwane są przez wiatr. Cały proces zamknięcia się liścia trwa ok. 3 godzin, ponowne otwarcie się, kolejne 24 godziny.

Nazwa rosiczka, po łacinie Drosera, wywodzi się z języka greckiego. Słowo drósos oznacza rosę, a droserós -zwilżony rosą, porównanie jest bardzo trafne, gdyż ciecz na listkach rosiczki w słońcu pięknie lśni. Inne określenie to „ros solis”, co po grecku oznacza słoneczną rosę.

W Polsce spotkać możemy tylko 4 gatunki rosiczek (dla porównania na świecie występuje ich ponad 180 gatunków), żyją one na torfowiskach - terenach ubogich pokarmowo i podmokłych, trudno dostępnych dla człowieka. Są to: rosiczka okrągłolistna (Drosera rotundifolia), rosiczka długolistna (Drosera anglica), rosiczka pośrednia (Drosera intermedia) i rosiczka owalna (Drosera x obovata), będąca mieszańcem dwóch pierwszych. Nazwy gatunkowe związane są ściśle z kształtem liści, które zebrane są w różyczkę. Rosiczki kwitną latem i aby zapylające je owady nie przykleiły się do liści, kwiat wyrasta na długim pędzie, następnie dojrzałe liczne i lekkie nasiona rozsiewa wiatr.

Rosiczka okrągłolistana wraz ze swoim posiłkiem, fot. Barbara SemkłoW związku z tym, że torfowce, na których występuje rosiczka rosną cały rok, aby nie zostać „zaduszoną” od widocznych na powierzchni liści w głąb podłoża biegnie pęd, na którym przyczepione są stare rozety z lat ubiegłych.

Rosiczki objęte są w Polsce ochroną ścisłą gatunkową, nie wolno ich niszczyć, ani zbierać (chociaż kiedyś sporządzano z nich nalewki przeciwbólowe oraz zaplatano w wianki, które odstraszały złe duchy).

W Pszczewskim Parku Krajobrazowym prowadzona jest inwentaryzacja tych wyjątkowych i pożytecznych roślin, która ma wykazać miejsca ich występowania, ważna będzie również informacja jak populacja tych wrażliwych roślin reaguje na panującą w ostatnich latach suszę.

Barbara Semkło

Główny Specjalista w Pszczewskim Parku Krajobrazowym