Potrzeszcz fot. Paweł CieniuchOd zarania dziejów śpiew ptaków dla człowieka był czymś ciekawym, wyjątkowym i tajemniczym, bardzo miłym dla ucha. Te melodyjne dźwięki sprawiały, że mogliśmy się zrelaksować, odpocząć, a także przyjemniej pracować. Nie bez przyczyny powstawały baśnie o ptakach uwięzionych w klatkach, jak na przykład „Słowik” Andersena. Niektórzy piękny śpiew chcieli mieć tylko dla siebie. Przemierzając lasy, łąki i zarośla Barlinecko – Gorzowskiego Parku Krajobrazowego doskonale można wsłuchać się w melodyjny śpiew przeróżnych gatunków ptaków.

Ale czy wszystkie ptaki śpiewają? Dlaczego i kiedy to robią?

W wiosenny poranek, jeszcze chwilę przed świtem niektóre ptaki rozpoczynają swoją pieśń. Z każdą minutą tych dźwięcznych głosów przybywa i do chwili, kiedy słońce całkowicie wychyli się spoza nieboskłonu, powietrze wypełni się śpiewem wielu, wielu gatunków ptaków. Są ptaki, które cały swój dzień wypełniają śpiewem, robiąc tylko krótkie przerwy na posiłki. Słowiki na przykład śpiewają i w dzień i w nocy, a śpiewającego rudzika można zaobserwować w świetle lamp ulicznych dalece po zmroku.

Ptaki wkładają ogrom energii i wysiłku w swój śpiew, więc zastanówmy się jaki jest jego cel i jaką rolę odgrywa.

Sikora bogatka fot. Paweł CieniuchNajistotniejszą rolą śpiewu samca jest zaznaczenie obecności na danym terenie i zwabienie samiczki. Również obwieszcza innym samcom, że jest to jego terytorium i mają omijać ten teren z daleka. U gatunków ptaków, które żyją na jednym obszarze to właśnie natężenie głosu samca jest istotne. Swoją siłą pokazuje, że będzie lepszym partnerem niż jego konkurenci. Aby młody samiec mógł poinformować, że określony obszar będzie należał do niego, musi bardzo szybko nauczyć się śpiewać. Często można też zaobserwować, jak dwa samce walczą ze sobą, przeganiają się próbując zająć coraz to większą powierzchnię. Gdy samce śpiewają, utrzymują granicę pomiędzy swoimi terytoriami. Jeśli przykładowo zostanie upolowany przez drapieżnika i przestanie śpiewać, jego obszar przejmie sąsiadujący samiec lub pojawi się na nim nowy osobnik.

Zięba fot. Paweł CieniuchŚpiew ptaków jest charakterystyczny dla każdego gatunku, nie ma jednak dwóch samców śpiewających identycznie. Młode samce uczą się śpiewu od starszych, nie rodzą się z tą umiejętnością. Dzięki temu powstają różne „gwary” w różnych częściach tego samego kraju. Ptaki doskonale odróżniają po śpiewie każdego osobnika i od razu wiedzą, kiedy obok wprowadził się nowy sąsiad. Niektóre gatunki ptaków potrafią śpiewać na różne sposoby. Samiec sikory bogatki modyfikuje swoje melodie, aby zmylić przeciwników. Sprawia to wrażenie, że jest znacznie więcej samców, które chcą zagarnąć dany obszar. Po co one tak walczą o większe i lepsze terytorium? Na odpowiednim obszarze ptaki znajdują bezpieczne miejsce do założenia gniazda i złożenia jaj. Znajdą tam właściwą ilość pokarmu dla siebie i swoich młodych. 

Szpak fot. Jakub StawiarskiBadania nad rokitniczką, małym ptakiem z rodziny wróblowatych, która bytuje w zaroślach w pobliżu wody pokazują, że samice wybierają partnera kierując się jego zdolnościami wokalnymi. Naukowcy uważają, że samiec rokitniczki nigdy nie zaśpiewa tak samo dwa razy. Ciągle modyfikuje swoje melodie i dodaje dźwięki. Samce, które śpiewają bardziej rozmaicie, szybciej znajdują swoje partnerki niż samce, których utwory są znacznie prostsze. Samce zazwyczaj przestają śpiewać, gdy znajdą odpowiednią partnerkę dla swojego potomstwa. Po tym czasie ptaki odzywają się głównie wtedy, gdy zagraża im jakieś niebezpieczeństwo. Rokitniczki, trzciniaki czy wodniczki gniazdujące w zaroślach wodnych, możemy licznie zaobserwować w Parku Krajobrazowym „Ujście Warty”. Najpiękniejsze melodie wyśpiewują ptaki o niewielkich rozmiarach i głównie są to ptaki wróblowate. Większe gatunki ptaków śpiewają raczej słabo. Niemało gatunków naśladuje obce głosy. Niektóre z nich naśladują głosy innych ptaków, jak również głosy innych zwierząt i dźwięki wydawane przez przedmioty i urządzenia. Gatunki takie nazywa się parodystami. Do takich ptaków należą szpaki, które doskonale „podrabiają” śpiew innych gatunków, nawet potrafią naśladować dźwięk dzwonka telefonu.

Jeśli chcecie posłuchać tych wspaniałych ptasich koncertów i odpocząć od miejskiego zgiełku zapraszamy do lasów, nad jeziora i na łąki parków krajobrazowych województwa lubuskiego, bardzo bogatych w śpiew ptaków.

 

Agnieszka Szmatowicz
Starszy Specjalista w Parku Krajobrazowym „Ujście Warty”
i Barlinecko – Gorzowskim Parku Krajobrazowym