Tryton, czyli traszka, to płaz ogoniasty z rodziny salamandrowatych, który swym wyglądem może przypominać smoka. Wszystkie cztery gatunki występujące na terenie Polski są objęte ścisłą ochroną prawną. Należą do nich: traszka grzebieniasta (Triturus cristatus), traszka zwyczajna (Lissotriton vulgaris), traszka karpacka (Lissotriton montandoni) oraz traszka górska (Mesotriton alpestris). Zwierzęta te charakteryzuje ciekawy wygląd i ubarwienie. Prowadzą wodno-lądowy tryb życia. Nie są tak hałaśliwe jak inne polskie płazy, które w okresie godowym wydają charakterystyczne dla siebie kumkania i rechoty, dlatego też nie łatwo na nie trafić. Na terenie Pszczewskiego Parku Krajobrazowego stwierdzono występowanie traszki zwyczajnej i traszki grzebieniastej.
Skoro tak trudno je spotkać, to po czym poznamy, że, przebywając na łonie natury, natrafiliśmy na przedstawiciela tego rzadkiego gatunku? Otóż, znajdując się w pobliżu nasłonecznionych, większych i głębszych oczek wodnych, które porasta dobrze rozwinięta roślinność, miejmy oczy szeroko otwarte. Nie łatwo rozpoznać traszkę, gdyż nie posiada ona stałego ubarwienia. To zmienia się w zależności od pory godowej, uzależnione jest od płci oraz gatunku. Traszkę grzebieniastą zidentyfikujemy po charakterystycznym grzebieniu biegnącym wzdłuż grzbietu, z przerwą u nasady ogona, wyrastającym u samców w porze godowej. Uwagę przykuwa jej charakterystyczny, jasnożółty spód ciała upstrzony czarnymi plamkami. To największa, a zarazem najładniejsza spośród traszek, występujących na nizinach i podgórzu naszego kraju. Często zasiedla zbiorniki położone w widnych lasach liściastych, na obszarach rolniczych, łąkach czy też w sąsiedztwie zarośli i zadrzewień. Obecnie gatunek ten występuje również na różnorodnych stanowiskach antropogenicznych, gdzie znajdują się takie zbiorniki jak: glinianki, doły pożwirowe i rowy melioracyjne oraz wszelkie inne, w których może się rozmnażać. W związku z posiadaniem dużych zdolności adaptacyjnych, zapuszcza się również na wilgotne tereny zurbanizowane.
Natomiast traszka zwyczajna jest najpospolitszą spośród traszek występujących w Polsce. Ma oliwkowo-brązowe ubarwienie, a jej pomarańczowawy brzuch pokrywają mniej lub bardziej regularne plamki. Samce są barwniejsze i okazalsze od samic, osiągają długość do 11 cm. Podczas godów, gdy przenoszą się do zbiorników wodnych, wyrasta im wzdłuż całego ciała szeroki fałd skórny, zwany grzebieniem, który zanika po rozrodzie. Samce mają większe i regularniejsze plamy boczne i brzuszne. Samice nie wyrasta grzebień, są mniejsze, a ich plamy niewielkie. Płazy pożerają dużą ilość bezkręgowców, głównie owadów, które są szkodnikami pół i lasów. Dużym zagrożeniem dla traszek są ryby oraz żaby, które masowo pożerają młode osobniki opuszczające wodę. Ma to duże znaczenie dla gospodarki człowieka, gdyż płazy ogoniaste są naturalnym wrogiem wielu szkodników niszczących uprawy. Zatem ochrona siedlisk traszek odgrywa ważną rolę w koegzystencji świata przyrody naturalnej z gospodarką człowieka.
Polodowcowy krajobraz Pszczewskiego Parku krajobrazowego charakteryzuje się bogactwem form terenowych. Na szczególną uwagę zasługuje jego północna część, gdzie w obrębie falistej i pagórkowatej wysoczyzny morenowej, występują różnej wielkości liczne oczka wodne. Są to śródpolne i śródleśne zbiorniki stanowiące potencjalne miejsca życia i rozrodu wielu gatunków płazów, w tym traszek.
W celu stwierdzenia obecności traszki zwyczajnej i grzebieniastej w latach 2008 – 2012 dokonano inwentaryzacji niewielkich zbiorników wodnych na terenie Pszczewskiego Parku Krajobrazowego i jego otuliny. Do tej pory odnaleziono i przebadano łącznie 113 obiektów, niektóre z nich były kilkakrotnie kontrolowane. Traszki odnaleziono w 45 oczkach wodnych, z czego traszkę zwyczajną w 40 obiektach, a grzebieniastą w około połowie z nich. W 17 zbiornikach odnaleziono i rozpoznano oba gatunki. Podsumowując wyniki inwentaryzacji stwierdza się, iż liczba stanowisk traszki zwyczajnej i grzebieniastej w przeliczeniu na 1000 ha jest wyraźnie większa na terenie ścisłego Parku, niż w otulinie. Miłym zaskoczeniem dla pracowników Pszczewskiego Parku Krajobrazowego, są wyniki badań, które pokazały, że płazów tych jest znacznie więcej wokół nas, niż do tej pory sądzono.
Specjalista Pszczewskiego Parku Krajobrazowego
Ewa Gąsior-Fryza