Rybitwy to ptaki łudząco przypominjące mewy, dlatego wiele osób je myli. Mimo, że należą do tej samej rodziny, to mają szereg istotnych różnic w wyglądzie i zachowaniu. O tym jak je rozpoznać, odróżnić od mew oraz jak należy chronić te ptaki w naszym rodzimym krajobrazie będzie poniższy artykuł.

Nierzadko można usłyszeć wśród ludzi opinię, że najłatwiejszą cechą w odróżnieniu rybitw od mew jest miejsce ich spotkania. Niektórzy uważają, że mewy żyją nad morzem, a rybitwy na śródlądziu. Niestety, to nie jest prawda. Zarówno rybitwy jak i mewy są związane z wodą, a obie grupy ptaków można spotkać nad morzem oraz nad wodami słodkimi.

fot.1 Rybitwa czubata spotykana jest głównie nad morzemZatem na co należy zwracać uwagę w odróżnianiu tych ptaków? Rybitwy są ptakami smukłymi, a kształt ich ciał są bardziej wydłużony niż mew. Mają dużą głowę z prostym, ostro zakończonym dziobem (fot.1). Ich nogi są krótkie, a ogony rozwidlone, zaostrzone na rogach. W locie ptaki tej grupy wydają się zwinniejsze i lżejsze od mew, jednak niechętnie pływają, a na lądzie słabo się poruszają. Polowanie rybitw podczas lotu przypomina pikowanie pionowo w wodę, gdzie muszą wykazać się dużą precyzją atakując z kilkunastu metrów w dół przy wbijaniu się w wodę niczym w beton. Rybitwy żywią się naturalnym pokarmem: małymi rybami, bezkręgowcami wodnymi lub owadami zbieranymi ponad roślinnością wodną. Ci zwinni lotnicy potrafią również chwytać owady w locie, a w przeciwieństwie do mew, nie jedzą odpadków ani padliny.

Mewy są bardziej masywne od rybitw. Mają bardziej zaokrąglony kształt głowy, ogona, skrzydeł oraz całego korpusu i dłuższe nogi. Można je spotkać nie tylko nad wodami, ale także przy miejskich śmietnikach albo na wysypiskach śmieci, gdzie chętnie żywią się resztkami jedzenia.

Mewy są z reguły jasne - srebrzyste, białe, a ubarwienie rybitw jest bardziej zróżnicowane – od jasnych przez szare, do nawet czarnych. Inną cechą, która odróżnia te obie grupy jest wydawany przez nie dźwięk. Głos rybitwy jest ostrzejszy, mewy bardziej przypominający płaczliwe zawodzenie.

Kolejna ciekawostka to pora roku. Zimową porę część gatunków mew spędza w Polsce, zaś wszystkie rybitwy odlatują w cieplejsze rejony. Jeżeli zimą spotkamy w Polsce ptaka, co dofot.2. Rybitwa białoskrzydła lęgnie się nad zabagnionymi dolinami rzecznymi którego nie będziemy mieć pewności i uznamy go za „meworybitwę”, na pewno będzie to mewa. Jeżeli zobaczymy takiego ptaka żerującego na wysypisku, polu lub krążącego nad budynkami, czy nawet siadającego na dachach – to również możemy być pewni, że jest to mewa.

Grupa gatunków składająca się z rybitw liczy na świecie 45 gatunków, w Polsce pojawia się 10 z nich, z czego 8 jest lęgowych. Wśród tych ostatnich dzieli się je w naszym kraju na jasne (rybitwa rzeczna,  białoczelna, popielata, czubata, wielkodzioba) oraz ciemne (czarna, białowąsa oraz białoskrzydła – fot.2). fot.3. Przykładowa platforma lęgowa dla rybitwI właśnie dla tych ostatnich Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Lubuskiego rozpoczął działania ochronne na terenie Krzesińskiego Parku Krajobrazowego. Działania polegają na stworzeniu nowych miejsc lęgowych poprzez montaż platform lęgowych (fot.3) na obszarze Jeziora Krzesińskiego. Platformy lęgowe dla rybitw mają za zadanie utrzymać na wodzie naniesiony materiał do budowy gniazda wraz z wysiadującym ptakiem. Z drugiej strony powinny być jak najbardziej zakamuflowane w warunkach naturalnych.

Z powodu zanikania w Europie siedlisk sprzyjających tym ptakom, powyższe prace w najbliższych latach dadzą odpowiedź o efektywności ochrony rodzimej bioróżnorodności.

Rybitwy to ptaki coraz bardziej nieliczne nad naszymi rzekami oraz stawami. Mamy nadzieję, że platformy okażą się atrakcyjne dla założenia lęgów i wyprowadzenia na świat nowych pokoleń. A tym samym do czynnej ochrony rodzimej przyrody i utrzymania bioróżnorodności dla przyszłych pokoleń.   

 

Tekst i zdjęcia:

Krzysztof Gajda

Główny specjalista Zespołu Parków Krajobrazowych Województwa Lubuskiego