Kojarzą nam się z słodkim miodem, leczniczym propolisem. Wzorem pracowitości i życia społecznego. Groźnymi żądłami. Niektórym jako wyjątek ortograficzny. Mowa o pszczołach. Lecz w tym artykule nie skupimy się tylko na pszczołach miodnych, ale i o pszczołach dziko żyjących.


Albert Einstein powiedział, że jeśli pszczoły wyginą, ludziom pozostaną zaledwie cztery lata życia.


Pszczoła miodna fot. K.GajdaZjawisko masowego wymierania pszczół po raz pierwszy odnotowano w latach 60-tych ubiegłego wieku w Stanach Zjednoczonych. W Europie w roku 2008. Obecnie według wyliczeń ekspertów w jedną sekundę umiera aż 105 pszczół. Przyczyn CCD (ang. Colony Collapse Disorder) czyli zespołu masowego ginięcia rodzin pszczelich polegającego na wylocie rodzin pszczelich z ula, do którego już nie potrafią wrócić jest wiele:
- choroby grzybicze i wirusowe a także warroza – choroba wywoływana przez pajęczaka pasożytującego na pszczole miodnej;
- nieumiejętne stosowanie chemii w rolnictwie;
- brak składników odżywczych w pokarmie;
- różnego typu czynniki stresogenne jak zanieczyszczenie środowiska czy zmiany klimatyczne.

Pokaz ula od jego wnętrza fot. K. GajdaJednakże nigdy jedna z tych przyczyn nie jest warunkiem wystąpienia tego zjawiska. Dopiero ich kumulacja wywołuje masowe wymieranie pszczół.
W Polsce występuje 450 gatunków pszczół. Jednym z nich jest pszczoła miodna. Pozostałe dzikie gatunki pszczół zamieszkujące np. dziuple drzew, czy szczeliny skalne występują pod dosyć trudnymi nazwami: koczownice, zadrzechonie, murarki, obrostki, makatki, pszczolinki i wiele, wiele innych. Tak jak różne są nazwy tak i różny jest ich wygląd. Najmniejszymi pszczołami występującymi w Polsce są smukliki osiągające 4-5mm a największymi samice trzmiela 25mm. 

Trzmiel fot. K.GajdaPszczoły to niesamowity i wyjątkowy owad od którego uzależnione jest nasze pożywienie i życie. To dzięki nim zawdzięczamy produkcję 1/3 żywności. Pszczoły odwiedzając rośliny kwiatowe doprowadzają do ich zapylenia. Zapylenie powoduje, że owoce mogą się rozwijać a my ludzie i zwierzęta możemy je konsumować. W dojrzałych owocach wytwarzane są nasiona, dzięki którym dana roślina może na przyszły rok ponownie zostać zasiana. Zatem pszczoły są potrzebne do przedłużania gatunku. W przypadku roślin uprawnych aż 78% gatunków wymaga zapylenia przez owady. Dzięki ich pracy przy prawidłowo przeprowadzonych zbiegach rolniczych możliwy jest wzrost plonów średnio nawet o 50%.

Wielki Dzień Pszczół prezentacja fot. K. GajdaBiorąc pod uwagę znaczenie pszczół dla środowiska, ale i dla człowieka powinniśmy zatroszczyć się o to żeby pszczołowatym pomóc. Na wiosnę nie wypalajmy traw. W suchych łodygach roślin zimuje wiele gatunków pszczołowatych. Z kolei rolnicy powinni dbać o to, żeby opryski, które stosują miały jak najkrótszy okres karencji. Należy je wykonywać o odpowiedniej porze dnia oraz informujcie pszczelarzy o planowanych opryskach. Pozostawiajmy w swoich ogródkach miejsca, gdzie dzikie pszczoły będą miały szansę przezimować do przyszłego roku oraz gdzie będą mogły rozmnażać się. Pokażmy dzieciom, wnukom jak zbudować prosty domek dla owadów. Takie zajęcie przyniesie nie tylko radość, ale i pożytek dla środowiska. 

Zbijanie domków dla pszczoł fot. K. GajdaChcąc uwrażliwić dzieci, młodzież oraz dorosłych na problemy pszczół na terenie Krzesińskiego Parku Krajobrazowego 8 sierpnia 2015 roku w miejscowości Kłopot odbyło się zajęcia edukacyjne pod hasłem „Wielki Dzień Pszczół”. Spotkanie zaczęło się od prezentacji przeprowadzonej przez pracownika Parku. Następnie dzięki uprzejmości Pana Piotra Nowaka - pszczelarza z Kłopotu dzieci miały możliwość zerknąć do ula oraz dowiedzieć się wielu ciekawostek odnośnie pracy z pszczołami. A dla dzieci największą radość sprawiło zbijanie domków dla dziko żyjących owadów.

Pamiętajmy, że przyroda może istnieć bez człowieka, ale człowiek bez niej nie przetrwa. Pomagajmy pszczołom!

 

Edyta Gajda

Starszy specjalista w Krzesińskim Parku Krajobrazowym
i Parku Krajobrazowym „Łuk Mużakowa”