Za oknami nadal wieje zimny wiatr, słońce leniwie spogląda znad horyzontu, a wielu z nas chętnie przespałoby całą zimę. Większość z nas niecierpliwie czeka na wiosnę i lato, kiedy znowu będzie ciepło. Są jednak tacy, którym ciepłe pory roku przypominają o bezzasadnym zagrożeniu ze strony pewnych, niewielkich zwierząt. Mam tu na myśli stan emocjonalny zwany arachnofobią, czyli chroniczny lęk przed pająkami. Każdy z nas przestraszył się pająka bądź też pajęczyny, w którą się zaplątał. Zwierzęta te nie należą do „najpiękniejszych”, a ich specyficzna budowa może odstraszać. Dzieje się tak dlatego, że pająki posiadają kanciasto-włochaty szkielet zewnętrzny. Mimo to, należy pamiętać o ich pożytecznej roli w środowisku, zwłaszcza w zakresie eliminowania uciążliwych dla ludzi owadów.

Pająk krzyżak fot.Jakub StawiarskiW Barlinecko – Gorzowskim Parku Krajobrazowym, jak i w całym naszym kraju, nie uświadczy się pająków, które byłyby groźne dla życia człowieka. Jeżeli tylko wybierzemy się na teren Puszczy Gorzowskiej, często spotkać możemy takie gatunki jak krzyżak, czy tygrzyk paskowany - do niedawna pod ochroną prawną, choć teraz populacja powiększyła się na tyle, że stał się dość pospolitym gatunkiem. Jednym z ciekawszych pająków w naszym kraju jest gatunek, którego nazwa obrazuje jego wygląd - jest to strojniś nadobny, znajdujący się pod ochroną ścisłą. Gatunek ten jest wyjątkowo ciepłolubny i można znaleźć go na kamieniach, głównie w naszych górach. Pająk ten jest dość mały, ma ok. 5 mm wielkości i należy do rodziny skakunowatych. Oznacza to, że pająki te potrafią dość daleko skakać, pomimo swoich niewielkich rozmiarów.

Czym są pająki?

Tygrzyk paskowany fot. Jakub StawiarskiBadania nad ewolucją tych stworzeń są utrudnione ze względu na fakt, że ich szczątki są delikatne i miękkie, a co za tym idzie, słabo zachowane. Przypuszcza się, że gdy pierwsze rośliny i owady zaczęły zasiedlać ląd w okresie dewonu, to wkrótce po nich pojawiły się pierwsze drapieżniki i pierwsze pająko-podobne. Dzisiejsze pająki są malutkie w porównaniu z ówczesnymi. Stworzenia z tamtych czasów miały ok. 120 cm do 140 cm długości wraz z odnóżami, i osiągały takie rozmiary ze względu na fakt, że ich ofiary były równie duże. Za przykład niech posłużą ważki, które miały do 150 cm rozpiętości skrzydeł. W celu schwytania takiej ofiary, trzeba było dysponować zarówno siłą, jak i odpowiednimi rozmiarami. Przypuszcza się również, że pająki mogły polować na prymitywne płazy i gady- pozwalały im na to silny jad i potężne szczękoczułki. Ewolucja zmusiła pająki do zmniejszenia rozmiarów ciała, aby mogły dostosować się do panujących warunków życia. Dzięki temu były gotowe do polowania na szybko poruszające się organizmy, głównie owady. Nowe warunki sprawiły, że pająki musiały wykształcić również nowe techniki polowania – najdoskonalszą okazała się sieć łowna, zwana pajęczyną, składająca się z nici białkowej. Początkowo służyła do budowania gniazd naziemnych i nadrzewnych, oraz ścian kokonów, w których składane były jaja. Możliwość zasiedlenia nieosiągalnych do tej pory siedlisk dla nielotnych stawonogów, umożliwiło rozciągnięcie pajęczyny w trójwymiarowej przestrzeni.

Wpływ pory roku na aktywność pająków

Strojniś nadobny źródło httppl.wikipedia.orgwikiPlikPhilaeus ChrisopsZima jest najtrudniejszym okresem dla życia większości organizmów żywych, przyczynia się do tego niska temperatura i ciężko dostępne pożywienie, które trzeba wydostać spod zalegającego śniegu. Część zwierząt radzi sobie z tym problemem magazynując tkankę tłuszczową, w okresie gdy pożywienie jest łatwiej dostępne. Dla pajęczaków, które z reguły są ciepłolubne, jest to szczególnie trudny okres, ponieważ nie posiadają one tkanki tłuszczowej. Przed nadejściem zimy pajęczaki z rodziny krzyżakowatych odbywają gody. Samiec wyczuwa specyficzne drgania pajęczyny wywoływane przez samicę, która w ten sposób informuje go o swoim nastroju godowym. Jest to sygnał dla samca, by zbliżył się do niej i ją ostrożnie zapłodnił, po czym szybko uciekł, unikając zjedzenia- co jest dość częstym zachowaniem w tej grupie zwierząt. Samice składają w kokonie ok. 100 jaj i oplatają je złotawą pajęczyną, zwaną oprzędem. W czasie pierwszych mrozów samica zwykle ginie, natomiast młode wykluwają się na wiosnę (przełom kwietnia i maja). Na jesień młode pajączki osiągną już 4 mm wielkości, następnie przezimują w zeschłych liściach oraz pod korą drzew, by pełną dojrzałość osiągnąć na jesień kolejnego roku.

W tych kilku zdaniach chciałem zauważyć, jak bardzo pożyteczną grupą zwierząt są pająki. W przyszłości dla ludzi mogą stać się jeszcze cenniejsze. Uważa się bowiem, że pewne substancje znajdujące się w jadzie pająków mogą zostać wykorzystane do produkcji leku na raka. Fobie często spowodowane są niewiedzą, dlatego by przestać się bać tych stworzeń, powinniśmy się nimi zainteresować, a wtedy okaże się, że nie są takie straszne jak nam się wydaje. Zapraszam na tereny Barlinecko-Gorzowskiego Parku Krajobrazowego, może i Wam uda się znaleźć ciekawego pająka?

 

 

 

Specjalista BGPK i PK"UW"

Jakub Stawiarski