Gryżyński Park Krajobrazowy

Informacje ogólne

gPark został utworzony 15 kwietnia 1996 roku przez Wojewodę Zielonogórskiego. Powierz­chnia Parku to 3064,80 ha, natomiast otuliny to 7911,20 ha. Położony jest na terenie gmin Bytnica, Czerwieńsk, Skąpe oraz Krosno Odrzańskie. Miejscowości leżące na terenie Parku to Gryżyna oraz Grabin. Gryżyński Park Krajobrazowy obejmuje swym zasięgiem tereny polodowcowej rynny Gryżyny. Środkowa część parku położona jest w południowej części Pojezierza Lubuskiego, a część południowa w Pradolinie Warszawsko-Berlińskiej zwanej również Pradoliną Warciańsko-Odrzańską, w Dolinie Środkowej Odry.

Teren, na którym położony jest Gryżyński Park Krajobrazowy, cechuje wielkie bogactwo i różnorodność polodowcowej rzeźby, co mocno kontrastuje z równinnym obszarem sandru Ołoboku otaczającym park od północy, wschodu i zachodu. W pasie o szerokości 2-3 km i długości 12,5 km występuje niezmierna różnorodność akumulacji polodowcowej. Jest to swego rodzaju „skansen” rzeźby polodowcowej. Bardzo liczne są tu zagłębienia bezodpływowe, formy akumulacji ozowej i kemowej w kształcie długich wałów i kopulastych pagórków. Zachodnią część parku obejmuje dolina Gryżyńskiego Potoku, biegnąca z północy na południe. Dno rynny zostało wcięte w osady sandrowe na głębokość 30 m. Nachylenie zboczy waha się w granicach 22-65 stopni.

Na obszarze Parku znajduje się 5 jezior: największe Jelito (49,9 ha), Kałek (24,3 ha), Jatnik (12 ha), Grabinek (8 ha), Bagienko (2,2 ha) oraz kilkanaście stawów rybnych. Wody jezior są na ogół czyste (II i III klasa), gdyż zasilane są przeważnie przez wody podziemne, a w ich zlewniach brak większych źródeł zanieczyszczeń. Główną rzeką Parku jest Gryżyński Potok (zwany również Gryżyną, Gryżynką), o długości 16,8 km, mający swe źródła w Gryżynie. Płynie dnem największej z trzech ułożonych południkowo, równoległych rynien a wody swoje toczy wartko, gdyż różnica wysokości nad poziom morza między jej źródłami a ujściem do Odry, do której uchodzi sięga 30 metrów.

Wielką atrakcją są liczne źródła zboczowe o ciekawych niszach źródliskowych. Między wsiami Gryżyna i Grabin doliczono się blisko 150.


Mapa GPK


Podstawy prawne utworzenia Gryżyńskiego Parku Krajobrazowego:
  • Rozporządzenie Nr 4 Wojewody Zielonogórskiego z dnia 15 kwietnia 1996r. w sprawie utworzenia Gryżyńskiego Parku Krajobrazowego.
  • Uchwała nr XLIII/646/18 z dnia 26 marca 2018 r. w sprawie Gryżyńskiego Parku Krajobrazowego

Przyroda Parku

Do zróżnicowania szaty roślinnej Parku przyczyniła się różno­rodność zespołów roślinnych, spośród których duże znaczenie mają zespoły związane z wodami, brzegami zbiorników wodnych, bagnami oraz różnego rodzaju torfo­wiskami. Na tym terenie można prześledzić wszystkie stadia zarastania i wypłycania jezior, a także znaleźć szereg rzadkich i chronio­nych gatunków roślin.
Do chwili obecnej na tym obszarze udokumen­towano 458 gatunków roślin naczyniowych, w tym 42 gatunki roślin objętych ochroną prawną. Łącznie występuje tu 6 gatunków z Czerwonej Listy gatunków wymiera­jących i zagrożonych wymarciem w skali kraju: rosiczka okrągło­listna Drosera rotundifolia, rosiczka pośrednia Drosera intermedia, turzyca bagienna Carex limosa, kruszczyk błotny Epipactis palustris, jezierza mniejsza Najos minor oraz największa osobliwość florys­tyczna Parku - goździk siny Dianthus gratianopolitanus. Z gatunków flory zarodni­kowej stwierdzono występo­wanie wątrobowca Pallavicinia lyellii (kat. E), trzech gatunków torfowców objętych ochroną ścisłą (Sphagnum russowi, S. teres, S. palustre) oraz brodaczki kędzierzawej (Usnea cfr. subfloridana), porostu o kategorii zagro­żenia EN, objętego ochroną strefową.

Goździk siny

Głównym zbiorowiskiem roślinnym Parku są lasy. Zajmują blisko 90% powierzchni, wśród nich dominują bory sosnowe, a mniej liczne lasy liś­ciaste zachowały się głównie w dolinie Gyżynki, gdzie wystę­pują łęgi olchowo-jesionowe, olsy źród­liskowe i olesy.
Do cennych elementów zbiorowisk roślinnych Parku należą torfowiska. Wiele ze spotkanych tutaj gatunków flory posiada statut roślin rzadkich, zagro­żonych i chronionych m.in.: wspomniane wyżej rosiczki, bagno zwyczajne, kłoć wiechowata. Zajmujące ok. 300 ha torfo­wiska niskie magazynują (jak obliczono) dwa razy więcej wody niż największe w Parku jezioro Jelito.
Do rzadkich elementów szaty roślin­nej należą łąki świeże i wilgotne, pastwiska, których szybkie zanikanie w ciągu ostatnich 20-30 lat związane jest z zanikiem trady­cyjnych form zagospoda­rowania.

Żuraw

Urozmaicona rzeźba terenu i, co za tym idzie różno­rodność siedlisk, to środowisko życia wielu gatunków zwierząt. Najlepiej poznana została awifauna Parku gdzie stwier­dzono obecność 167 gatunków ptaków, co stanowi 38% awifauny naszego kraju. Z ptaków lęgowych liczących ok. 116 gatunków spoty­kanych w parku trzeba wymienić między innymi: bielika Haliaeetus albicilla, kanię rudą Milvus milvus, żurawia Grus grus, lelka Lullula arborea, dudka Upupa epops, dzięcioła średniego Dendrocopos medius, strumieniówkę Locustella fluviatilis, świersz­czaka Locustella naevia, pliszkę górską Motacilla cinerea, muchołówkę małą Ficedula parva.

Nie mniej ciekawie przedstawia się lista gatunków nielę­gowych spośród, których warto wymienić łabędzie krzykliwe Cygnus cygnus, perkozy rdzawoszyje Podiceps grisegena, świstuny Anas penelope, rożeńce Anas acuta, płaskonosy Anas clypeata, błotniaki zbożowe Circus cyaneus, jemiołuszki Bombycilla garrulus, pluszcze Cinclus cinclus, wąsatki Panurus biarmicus.

Wiewiórka

Nieco słabiej zbadana grupa zwierząt - ssaki, liczy blisko 41 gatunków, co stanowi 40% krajowej terio­fauny. Tu na pierwszym miejscu trzeba wymienić bobra Castor fiber, którego wsiedlono w 1986 roku do Rynny Gryżyny, po sześciu wiekach nieobec­ności na tym terenie. Ze ssaków środowisk lądowych można spotkać tu drapieżniki – lisy, jenoty, tchórze, kuny, borsuki i norki amerykańskie oraz duże ssaki roślino­żerne – jelenie.
Na terenie Gryżyń­skiego Parku Krajobra­zowego stwierdzono dotychczas występowanie 7 gatunków nietoperzy, co stanowi 31,8% wszystkich stwierdzo­nych dotychczas na terenie Polski.

Ze świata owadów stwierdzono obecność 181 gatunków – w tym chronionych takich jak jelonek rogacz Lucanus cervus, kozioróg dębosz Cerambyx cerdo, pachnica dębowa Osmoderma eremita, 8 przedstawicieli chronionego rodzaju biegaczCarabus sp.
W wodach Gryżyń­skiego Parku Krajobra­zowego stwierdzono obecność 1 przedstawiciela krągłoustych – minoga strumie­niowego oraz 27 gatunków ryb co stanowi 21% krajowej ichtiofauny.

Jaszczurka żyworodna

Z gromady gadów 6 gatunków, spośród 8 krajowych gatunków gadów, w tym zagrożonego w kraju żółwia błotnego Emys orbicularis.
Bogactwo gatunkowe płazów związane jest z obfitością środowisk wodnych i podmokłych w Parku, gdzie żyje 11 gatunków płazów (61% krajowej batra­chofauny): traszka zwyczajna Triturus vulgaris i grzebie­niasta Triturus cristatus, ropucha szara Bufo bufo, ropucha zielona Bufo viridis, grzebiuszka ziemna Pelobates fuscus, rzekotka drzewna Hyla arborea, kumak nizinny Bombina bombina i gatunków żab.


Historia i kultura
Aby poznać historią i kulturę regionu, zapraszamy na wycieczkę po miejscowościach leżących na terenie parku...

GRABIN

Historia tej niewielkiej osady sięga X wieku, a pierwsza udokumentowana wzmianka o tej wsi pochodzi z 1308 roku. Znajduje się tutaj zabytkowy kościół oraz dwór.

dworek_w_grabinie

Dwór - położony jest w centrum wsi Grabin, prowadzą do niego aleje dębowe i kasztanowe, a od strony parku aleja grabowo-bukowa. Ma on charakter barokowy, wzniesiony został w latach trzydziestych XVIII wieku, w przededniu wojny siedmioletniej, po której Śląsk przeszedł w panowanie Prus.
Osada wielokrotnie zmieniała właścicieli, a budowniczym samego dworku był kapitan Żychliński. Przed II wojną wieś wchodziła w skład dóbr katolickiej linii rodziny Hohenzollern, mającej główną siedzibę wraz z Nadleśnictwem książęcym w Gryżynie.

Kościół - pod wezwaniem Jana Chrzciciela, pierwsza wzmianka sięga 1308 r. kiedy wymieniano go w spisie kościołów należących do diecezji poznańskiej. W XVI w przeszedł we władanie protestantów, którzy posiadali go do 1945 r. Dawny kościół był drewniany. Obecny zbudowany został w 1776 r. Ma on konstrukcję szachulcową.

GRYŻYNA

palac_w_gryzynie

W miejscowości Gryżyna najcenniejszym zabytkiem jest zespół pałacowo-parkowy.

Pałac - położony jest we wschodniej części wsi, zbudowany został około 1820 roku z wykorzystaniem murów starszej budowli z XVII lub XVIII w., z tego okresu pochodzą piwnice. Park położony jest w bezpośrednim sąsiedztwie pałacu, założony w pierwszej połowie XIX wieku przy wykorzystaniu starszych drzew oraz urozmaiconej rzeźby terenu. Wiek drzewostanu szacowana jest na około 160 lat. W parku rośnie wiele drzew rodzimych, jak: dwustuletnie dęby, buki i lipy oraz aklimatyzowanych, jak: cyprysik błotny, choina kanadyjska, magnolia japońska.

Mauzoleum - zbudowane w 1872 r., w stylu neoklasycznym. Znajduje się w północnej części parku, u podnóża wzniesienia.

...i miejscowościach leżących w otulinie Parku:

KOSOBUDZ

Znajduje się tutaj kościół filialny wzmiankowany w 1496 roku. Pierwotna budowla była prawdopodobnie drewniana, na jej miejscu wzniesiono w 1879 roku obecny neogotycki kościół.

NIETKOWICE

W miejscowości znajduje się murowany kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa z początku XIX wieku, posiadający czterokondygnacyjną wieżę oraz pałac klasycystyczny wzniesiony w miejscu starszego po pożarze w 1830 r., murowany, piętrowy z dwuspadowym dachem. Wielokrotnie przebudowany budynek zatracił walory historyczne, obecnie służy jako dom mieszkalny.

Z dawnej zabudowy dworskiej zachowały się stajnia i obora, powstałe w początkach XIX wieku.

SYCOWICE

W miejscowości znajduje się kościół filialny z połowy XVIII wieku. Świątynia posiada dwie kruchty i niewielką wieżę z kopulastym hełmem.

ZAWISZE

Osada o starej metryce, sięgającej XII wieku. W obecnym stanie jest to osada folwarczna z zabudową z końca XIX wieku i początku XX wieku. Dominantem jest tu zespół pałacowo-folwarczny, pałac zbudowano w 1874 roku, położony we wschodniej części wsi, założony został w połowie XIX wieku, a rozbudowany po 1945 roku.

MIĘDZYLESIE

To jedna z kilku miejscowości, które w pierwszej połowie XIII wieku znalazły się we władaniu klasztoru cysterek w Trzebnicy, nadania księcia Henryka Brodatego. Osadnictwo istniało tutaj od czasów wczesnodziejowych. W 1810 roku gdy dobra klasztorne uległy sekularyzacji, Międzylesie przeszło na własność państwa pruskiego. Zachowało się trzynastowieczne rozplanowanie wsi, z zabudową z przełomu XIX/XX wieku oraz usytuowanym na wiejskim placu kościołem.

Kościół wzniesiony został w latach 1833-1834 jako kościół ewangelicki o konstrukcji muru pruskiego, przykryty dwuspadowym dachem krytym ceramiczną karpiówką.

PRZETOCZNICA

Niemiecka nazwa wsi „Hammer” może świadczyć o tym, że osada dawniej była związana z hutnictwem. We wsi Przetocznica (położonej w otulinie GPK) urodziła się i spędziła dzieciństwo jedna z najsłynniejszych XVIII–wiecznych poetek Anna Luise Dürbach „die Karschin” - urodziła się 1 grudnia 1722 r., zmarła 12 października 1791 r. Poetka mieszkała i tworzyła także w Trzcielu, Świebodzinie, Wschowie i Głogowie, a po 1761 r. w Berlinie. Między innymi jej autorstwa są dwie ody poświęcone wielkiemu pożarowi Głogowa w 1758 r.

PODŁA GÓRA

Wieś powstała w XIII wieku jako mała ulicówka. Założona została przez klasztor cysterek z Trzebnicy jak podają źródła w 1267 r.

BĘDÓW

Kościół filialny - pod wezwaniem Trójcy Świętej. Zbudowany w 1882 roku, murowany z cegły, jednonawowy na rzucie prostokąta, z pięcioboczną apsydą od wschodu.

BUDACHÓW

Kościół - barokowy - zbudowany w latach 1782 – 1784.

Park - założony w końcu XVIII wieku. Pawilon parkowy – usytuowany był na terenie parku. W roku 1979 przeniesiony został do Zielonogórskiego Muzeum Etnograficznego w Ochli. Zbudowany w drugiej połowie XVIII wieku w stylu barokowym. Szachulcowy o konstrukcji drewnianej wypełnionej cegłą.

Budynek folwarczny – zbudowany około połowy XIX wieku.

Kuźnia – zbudowana około połowy XIX wieku, murowana z cegły.

Dom nr 63 – zbudowany w XVIII-XIX wieku, szachulcowy, parterowy.

BYTNICA

Kościół – ufundowany w XIII wieku, wymieniony jest w 1308 roku wśród kościołów diecezji poznańskiej. Utracony w dobie reformacji. Pozostawał w rękach protestantów do 1945 roku. Obecny kościół zbudowany w latach 1745-1750 w stylu barokowym.

Plebania – barokowa zbudowana w końcu XVIII wieku.

Pałac – zbudowany w XVIII wieku, przebudowany w 1800 roku w formie klasycystycznej.


Turystyka
TRASY TURYSTYCZNE
Szlaki piesze:
  • Czarny – Błonie - Gryżyna - Grabin - Nietkowice (ok. 23 km),
  • Niebieski – Szklarka Radnicka - Jezioro Głębokie koło Bytnicy (ok. 6 km),
  • Niebieski – Boryszyn - Nietkowice (poza Parkiem),
Szlaki rowerowe:
  • Czerwony – Grabin - Podła Góra (ok. 7 km),
  • Niebieski – Szklarka Radnicka - Będów - Nietkowice (ok. 7 km),
  • Niebieski – Gryżyna - Zawisze (ok. 5 km),
  • Zielony – Międzylesie - Podła Góra - Zawisze - Węgrzynice (ok. 7 km),
Ścieżki edukacyjne:
  • Ścieżka edukacyjna "Gryżyńskie Uroczyska" – okolice Jeziora Gryżyńskiego (ok. 7 km),

 


 

ŚCIEŻKA PRZYRODNICZO-LEŚNA

Długość trasy: 7,5 km
Czas wędrówki: ok. 3,5 godz.
Początek i koniec ścieżki: Ośrodek wypoczynkowy „Gryżyna” w Gryżynie

Trasa ścieżki oznakowana jest w terenie zielonym listkiem na białym tle.

W przepięknym krajobrazie północnej części parku wytyczono ścieżkę przyrodniczą o długości 7,5 km, proponując na niej 10 tematycznie zróżnicowanych stanowisk, oznaczonych poglądowo tablicami, które zawierają bogaty ładunek informacji dotyczących przyrody parku oraz gospodarki leśnej.

Zapraszając na ścieżkę życzymy wielu spotkań z mieszkańcami leśnych ostępów oraz poznania ciekawej i rzadkiej flory.
  • Ośrodek wypoczynkowy "Gryżyna" w Gryżynie

Wędrówkę po ścieżce zaczynamy przed bramą ośrodka, który zbudowano na płn. brzegu jez. Kałek. Po zapoznaniu się z mapą parku idziemy w kierunku zachodnim, za znakami zielonego liścia buka.
Po drodze obserwujemy:
- ponad 125-letni bór sosnowy o skąpym runie,
- odnowione sztucznie (przez nasadzenie) gatunkiem liściastym i ogrodzone, dla zabezpieczenia przed szkodami od zwierzyny,
- gniazdo w drzewostanie użytkowanym rębnią gniazdową,
- w wąwozie, którym schodzimy nad Gryżynkę sosny ze śladami dawnego żywicowania.

  • Młyn Strzelnik

Dochodząc do Gryżynki zwracamy uwagę (po lewej stronie, przy ruinach pieca chlebowego) na okazały egzemplarz bluszczu pospolitego, wspinającego się po dębie za pomocą czepnych korzeni przybyszowych. Kładką przechodzimy przez Gryżynkę, dochodzimy do polany, na której spotykamy: - ruiny młyna wodnego i 2 młyńskie koła,
- okazałe dęby szypułkowe,
- tawlinę jarzębolistną - gatunek pochodzenia syberyjskiego,
- pióropusznika strusiego – okazałą paproć o charakterystycznych liściach zarodnionośnych. Tu rynna rzeki ma zaledwie 40 m szerokości.

  • Wąwozy

Uznane za użytek ekologiczny, przez wielu uważane są za najpiękniejsze wąwozy w Parku. Wysokie i strome (o nachyleniu do 60 stopni i wys. względnej ok. 30 m) zbocza powstały na skutek działalności wód płynących po ustąpieniu lodowca. Porośnięte 130-letnimi bukami są szczególnie piękne jesienią. Liczne w drzewach dziuple - „dzieło” dzięciołów czarnych - chętnie zajmowane są przez: wiewiórki, puszczyki, gołębie siniaki oraz inne dziuplaki. Dnem wąwozów sączy się woda, która uchodzi do pobliskiej Gryżynki.

  • Gryżyńskie źródła

U podnóża stromych zboczy rynny Gryżyny występują liczne (ok.150!) źródła i wysięki wody. Podziemna woda spływa po warstwach gliny morenowej, dlatego zwane są one źródłami warstwowymi. Po prawej stronie naszą uwagę zwraca „wybrzuszenie-narośl” na brzozie. Jest to tzw. czeczota wywołana przerostem tkanki drzewnej w miejscu zniekształcenia pnia przez występowanie licznych pączków śpiących. Ten kawałek drewna jest bardzo cennym materiałem stolarskim wykorzystywanym do produkcji okleiny.

  • Torfowisko niskie

torfowisko_uz_ekol__zurawinowe_bagno

Jedno z wielu zagłębień w dnie rynny wypełnione torfem - masą organiczno-mineralną, powstałą w wieloletnim procesie torfienia, tzn. biochemicznego przetworzenia obumarłej roślinności torfowiskowej przy nadmiernym uwilgotnieniu i małym dostępie tlenu. W kilku miejscach max grubość torfu sięga 16 m. Zasobne w składniki odżywcze i żyzne torfowisko niskie zasilane jest wodami przepływowymi - w odróżnieniu od ubogiego w składniki pokarmowe, powstającego w bezodpływowych zagłębieniach i zasilanego jedynie wodami opadowymi torfowiska wysokiego. Na terenie Parku udokumentowano 17 torfowisk o łącznej powierzchni 305,7 ha, pod 10 stwierdzono bogate złoża gytii - osadów mułowych, powstających z rozkładających się obumarłych drobnych organizmów roślinnych i zwierzęcych w warunkach beztlenowych. W tej miąższości torfu i gytii zawartych jest objętościowo 2 razy więcej wody, niż posiada jez. Jelito, największy akwen w Parku (o pow. ok. 50 ha i max głęb.36,3 m), co stanowi 70-90% wody Parku.

  • Kemowy próg

Jest to piaszczysty pagórek, położony w dnie rynny, gdzie tworzy swoisty próg dla płynącej rzeki Gryżyny. Przed wejściem na kemowy próg przechodzimy przez mostek nad strumieniem przelewającym się przez bobrową tamę. Niedawno zwierzęta spiętrzyły tu wodę, tworząc staw, który zabezpiecza ich nory wybudowane w zboczu rynny i kemowym progu. Idąc dalej dochodzimy do kolejnego torfowiska – zarośnięte i znacznie podtopione, chętnie odwiedzane jest przez żurawie.

  • Młyn Zaskórz (ruiny)

ruiny młyna

Zbudowany w zwężeniu rynny był trzecią zaporą na rzece. Tu znajduje się też drugi próg kemowy, który na pewno ułatwił budowę młyna. Rynna ma w tym miejscu zaledwie 50 m szerokości. Na płn. i płd. dolina osiąga 150-250 m i wypełniona jest torfowiskami. Idąc dalej wąskim, głębokim wąwozem, wychodzimy na grzbiet południkowego wału.

  • Wał w rynnie

To wypiętrzenie terenu ma charakter ostańca sandrowego typu kemowego, który w kulminacji osiąga wys. 89,1 m n.p.m. Powstał on na skutek wypełnienia szczeliny w lądolodzie materiałem fluwoglacjalnym. Dzieli on rynnę Gryżyńską na zachodnią odnogę wykorzystaną przez rzekę Gryżyński Potok i odnogę środkową, w której znajduje się jez. Kałek i staw Bartno. Piaszczyste zbocza wału porasta wysokopienny bór sosnowy.

  • Staw Bartno

stawy w rynnie

Lustro wody stawu położone jest ok. 23 m niżej od drogi na wale, którą wędrowaliśmy. Staw zasilają wody podziemne i ciek doprowadzający wodę z jez. Kałek (kanał łączący oba zbiorniki wykorzystują bobry jako drogę komunikacyjną między jeziorem, a stawami). Bartno jest jednym z 12 stawów rybnych na terenie parku, które zajmują łącznie pow. 109 ha. W strefie przybrzeżnej dominuje sitowie jeziorne, pałka wąskolistna i trzcina pospolita. Na tafli wody zakwita latem piękny grzybień biały. Nad stawami zaobserwować można m.in.: gągoła, czernicę, cyraneczkę, kormorana, perkozka, żurawia, a z drapieżników: błotniaka stawowego, kanię rudą i bielika.

Czasem nad powierzchnią wody przeleci pięknie, ubarwiony, szmaragdowy zimorodek. Szczególnie nad Bartnem widoczne są ślady bytowania bobrów. Liczne zgryzy, powalone drzewa świadczą o liczebności populacji tego gatunku. W wysokich brzegach stawu kopią nory uszkadzając często kominami wentylacyjnymi drogę, po której wiedzie nasza ścieżka Na terenach bagnistych bobry budują tamy i żeremia, a w terenie pagórkowatym korzystają z nor ziemnych.

Idąc dalej leśną drogą dostrzegamy dorodne wiązy, jawory, dęby, buki, świerki i wyniosłe jałowce oraz najgrubszą w Parku sosnę o obwodzie pierśnicowym (na wysokości 1,3 m) ok. 3 m.

  • Jezioro Kałek (Gryżyńskie, Wapienne)

Ma powierzchnię 23,7 ha i max głębokość 23,8 m. Zajmuje ono zagłębienie w dnie rynny glacjalnej, utworzone przez wytopienie się bryły martwego lodu, otaczają go sandrowe pagórki o wysokości do 35 m. W słoneczny, bezchmurny dzień woda w jez. Kałek przybiera barwę szmaragdową.

Kończąc wędrówkę po ścieżce dochodzimy do punktu wyjścia przy OW „Gryżyna”. Stąd do pałacu w Gryżynie prowadzi pomnikowa aleja dębów szypułkowych z 200-letnią metryką i obwodami pni 200-400 cm.


Edukacja
Oferta edukacyjna Gryżyńskiego Parku Krajobrazowego realizowana przez pracowników Parku:
  1. Zajęcia edukacyjne na trasie ścieżki przyrodniczej Gryżyńskiego Parku Krajobrazowego.
  2. Kursy pt. bioróżnorodność twojej okolicy na przykładzie motyli dziennych i ważek (dwudniowe zajęcia trwające kilka godzin); kursy takie mogą być prowadzone na zajęciach pozalekcyjnych (kółka zainteresowań przyrodniczych, zajęcia w czasie wakacji szkolnych, wakacyjne zielone szkoły).
  3. Prelekcje – wykład połączony z prezentacją wizualną na tematy dotyczące ochrony przyrody m. in.:
  • Walory przyrodnicze Gryżyńskiego Parku Krajobrazowego
  • Park krajobrazowy jako jedna z 10 form ochrony przyrody w Polsce (omówienie wszystkich form)
  • Ochrona gatunkowa roślin, grzybów i zwierząt (z naciskiem na gatunki występujące w parkach krajobrazowych Województwa Lubuskiego)
  • Parki krajobrazowe Województwa Lubuskiego jako centra bioróżnorodności
  • Natura 2000 – ogólno europejska sieć obszarów chronionych
  • Dowolnie ustalony temat

Prelekcje realizowane są w szkołach, kierowane są do uczniów szkół gimnazjów oraz uczniów klas 5 i 6 szkoły podstawowej.

Informujemy, że:
  • Zajęcia prowadzone są nieodpłatnie
  • Za bezpieczeństwo uczniów odpowiadają ich opiekunowie
  • Zajęcia prowadzone są w grupach 10-30 osobowych
  • Zajęcia mogą być prowadzone od poniedziałku do piątku w godzinach 8:30 – 14:30
  • Zgłoszenia przyjmujemy z co najmniej dwu tygodniowym wyprzedzeniem pod numer telefonu 511 800 615.

Galeria

Zapraszamy do galerii zdjęć Gryżyńskiego Parku Krajobrazowego WEJŚCIE


Inne formy ochrony przyrody
Użytki ekologiczne na terenie Gryżyńskiego Parku Krajobrazowego:
  • „Gryżyński Wąwóz” - powierzchnia: 3,66 ha
    Przedmiotem ochrony jest najgłębszy i najpiękniejszy krajobrazowo wąwóz w Parku, który powstał w wyniku działalności wód płynących głównie w okresie po ustąpieniu lodowca, a przed pojawieniem się szaty roślinnej na tym terenie. Zachodnią i centralną część wąwozu porasta dorodny las bukowy z domieszką sosny i dębu. We wschodniej części, na torfach, rośnie olsza czarna.
  • „Gryżyńskie Szuwary” - powierzchnia: 32,86 ha
    Cel ochrony: ochrona ekosystemów mających znaczenia dla zachowania różnorodnych typów siedlisk.
    Obszar położony w rynnie polodowcowej w pobliżu źródeł Gryżyńskiego Potoku. Przeważają tu zabagnione łąki oraz luźne zakrzaczenia olchowe i wierzbowe. Podmokły i niedostępny teren stanowi ostoję zwierzyny, a przede wszystkim: bobra, wydry, żurawia.
  • „Bagno Żurawinowe” - Powierzchnia: 2,81 ha
    Cel ochrony: ochrona ekosystemów mających znaczenia dla zachowania różnorodnych typów siedlisk.
    Użytek to głównie torfowisko przejściowe z cennymi gatunkami roślin m.in. rosiczką okrągłolistną i pośrednią oraz żurawiną błotną, modrzewnicą zwyczajną, bagnicą torfową, przygiełką białą.

 

Park podlega ochronie w zakresie międzynarodowego prawa ochrony przyrody:

Obszar Natura 2000 PLH080067 „Rynna Gryżyny"
Obszar Natura 2000 PLH080035 „Dębowa Aleja w Gryżynie i Zawiszach"


Warto zajrzeć
Strony, na które warto zajrzeć:

Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Gorzowie Wielkopolskim

Lasy Państwowe

Geoportal

Internetowy System Aktów Prawnych

Polska Czerwona Księga Zwierząt – Bęzkręgowce

Przegląd Przyrodniczy

Ziemia Lubuska

Muzeum Ziemi Lubuskiej


Dane kontaktowe
Miejscowość:

ul. Zimna 1, pok. 110, 65-707 Zielona Góra

Telefon: 511 800 615
   
E-mail: gryzynski@zpkwl.gorzow.pl
Adres www: www.zpkwl.gorzow.pl

 

Park w pigułce

W południowej części Pojezierza Lubuskiego, w Dolinie Środkowej Odry znajduje się Gryżyński Park Krajobrazowy. Został on utworzony 15 kwietnia 1996 roku w celu zachowania oraz ochrony walorów przyrodniczych, kulturowych jak i krajobrazowych Rynny Gryżyny.

Co nas wyróżnia?

Gryżyński Park Krajobrazowy to bardzo urozmaicony krajobraz rzeźby polodowcowej. W pasie o szerokości 2-3 km i długości 12,5 km licznie występują zagłębienia bezodpływowe oraz wiele ozów w kształcie długich wałów i kemów, czyli kopulastych pagórków. Jest to swego rodzaju „skansen” rzeźby polodowcowej. Na obszarze Parku znajduje się 5 jezior, a największe z nich to Jelito o powierzchni 49,9 ha. Zachodnią część Parku obejmuje dolina biegnąca z północy na południe, której dnem płynie Gryżyński Potok (Gryżynka). Jest to rzeka o charakterze górskim, o wartkim nurcie, gdyż różnica wysokości między jej źródłami a ujściem do Odry, sięga ponad 30 metrów. Wielką atrakcją są również liczne źródła zboczowe, czyli miejsca wypływu wody podziemnej. Między wsiami Gryżyna i Grabin doliczono się ich blisko 150. Jednym z najciekawszych elementów krajobrazu Parku są przydrożne, wiekowe aleje dębów szypułkowych, których wiek osiąga 120-200 lat. Mówi się, że wszystkie dębowe aleje drzew prowadzą do Gryżyny.

Świat roślin i zwierząt w Parku.

Szata roślinna Gryżyńskiego Parku Krajobrazowego jest atrakcyjna, gdyż na małej powierzchni występuje wiele zespołów roślinnych. Są to zespoły: wodne, bagienne, torfowiskowe, łąkowe, leśne oraz zaroślowe. Głównym zbiorowiskiem roślinnym Parku są lasy, które zajmują blisko 90% jego powierzchni. Dominują bory sosnowe, w których uwagę zwraca duża ilość stanowisk widłaków goździstych, jałowcowatych, a także rzadkich widłaków spłaszczonych. Na obsypujących się stokach, o bardzo ubogim runie, rosną drobne kępki goździków sinych
o niezwykle intensywnym zapachu. Uważa się, że jest to największa osobliwość florys­tyczna Parku. Na wilgotnych łąkach w okolicach Grabina rośnie przepiękny i dość rzadki storczyk kukawka w towarzystwie innych storczyków plamistego, szerokolistnego i krwistego. Torfowiska na których zachowały się niezwykle ciekawe i bogate zbiorowiska roślinności są częstym elementem krajobrazu Parku. Znaleźć można tam owadożerne rosiczki (okrągłolistną i pośrednią), modrzewnicę zwyczajną, żurawinę błotną, przytulie błotną i bagienną, czy bobrka trójlistkowego. Na płytkich stawach królują pałki, osoka aloesowata oraz przepiękna czermień błotna, a największą ozdobą wód są skupienia grzybieni białych i grążeli żółtych. Urozmaicona rzeźba terenu i, co za tym idzie różnorodność siedlisk, to środowisko życia wielu gatunków zwierząt. W Parku występują chronione gatunki owadów takie jak jelonek rogacz, kozioróg dębosz, pachnica dębowa. Warto bliżej przyjrzeć się jelonkowi rogaczowi, który niewątpliwie jest najwspanialszym przedstawicielem chrząszczy w naszym kraju. Jelonki można spotkać w dwóch śródpolnych alejach dębów w rejonie miejscowości Gryżyna i Zawisze. Należą one do obszaru Natura 2000 PLH080035 Dębowe Aleje w Gryżynie i Zawiszach. Wody, a więc jeziora, stawy i wartka Gryżynka obfitują w różne gatunki ryb. Oprócz pospolitych gatunków tj.: płocie, leszcz, liny, okonie czy karpie żyją tu gatunki o większych wymaganiach względem czystości wód. Są to sieje i sielawy, a w górnym odcinku Gryżynki – pstrąg potokowy. Występuje tu również wiele gatunków ptaków. Część z nich to rybożercy, których przyciąga obfitość pokarmu. Wymienić można zimorodki, perkozy dwuczube, czaple, kormorany, a nawet bieliki i rybołowy. Z ptaków drapieżnych lęgowych w Parku można zaobserwować kanię rudą, myszołowa, gołębiarza, błotniaka stawowego i kobuza.

Dziedzictwo kulturowe

Park Krajobrazowy ma za zadanie nie tylko chronić przyrodę, ale także bogactwa kulturowe. W miejscowości Gryżyna i Grabin, znajdujących się na terenie Gryżyńskiego Parku Krajobrazowego możemy znaleźć ciekawe obiekty historyczne. W Gryżynie najcenniejszym zabytkiem jest zespół pałacowo-parkowy. Poza nim w tej osadzie znajduje się również neoklasystyczne mauzoleum. Natomiast w Grabinie, znajduje się zabytkowy kościół oraz dwór. Piękne budowle nawet dziś wciąż zaskakują swoją dbałością o funkcjonalność oraz piękną architekturą. Młyny wodne na rzece Gryżynie w przeszłości odgrywały ważną rolę w przemyśle na tym obszarze. Pierwszy z młynów Młyn Strzelnik pracował przy papierni, kolejny – Młyn Środkowy – przy fabryce sukna. Poza tymi dwoma młynami na obecnym terenie Gryżyńskiego Parku Krajobrazowego były zlokalizowane jeszcze 2 inne młyny (Zaskórz, Grabin). Na terenie Parku znajdowały się także huty szkła. Pozostałości po ich istnieniu, które możemy znaleźć w rejonach ich występowania to fragmenty butelek czy szklanych wyrobów opieczętowane znakiem huty.